_{^{تعویق جلسه دادرسی به درخواست خوانده ، شاکی و متهم}}

• در رابطه با امکان تاخیر یا تعویق جلسه دادرسی و مهلت توسط طرفین باید گفت تعویق یا تاخیر جلسه دادرسی به معنای موکول گردیدن جلسه ی دادرسی به زمان دیگری است.
• در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری این حق برای اصحاب دعوا وجود دارد تا تشکیل جلسه را به تأخیر انداخته و این امر هیچ تأثیری در حقوق و آثاری که طرفین در آن جلسه از آن برخوردار بودند وارد نیاورد.
• علاوه بر این، تعویق جلسه ی دادرسی و تاخیر در برگزاری آن نه تنها به درخواست طرفین یا یکی از آنها، بلکه به علل دیگری نیز واقع می شود که در ادامه به همه ی آنها خواهیم پرداخت.
• ذکر این نکته ضروری است که به موجب ماده 95 قانون آیین دادرسی مدنی، عدم حضور هر یک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنان در جلسه دادرسی مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست.
• بنابراین در شرایطی که  دادگاه به اخذ توضیح از خواهان نیاز داشته باشد و  او درجلسه تعیین شده حاضر نشود و با اخذ توضیح از خوانده هم دادگاه نتواند رای بدهد،
• همچنین در صورتی که با دعوت قبلی هیچ یک از اصحاب دعوا حاضر نشوند، و دادگاه نتواند در ماهیت دعوا بدون اخذ توضیح رای صادر کند دادخواست ابطال خواهد شد.
• با این حال برای تعویق جلسه دادرسی و مهلت توسط طرفین مواردی در همین قانون پیش بینی گردیده است که در ادامه بدان ها خواهیم پرداخت.
• دادگاه می تواند جلسه ی دادرسی را به درخواست اصحاب دعوا یا یکی از آنها و برای یک بار به تاخیر بیاندازد.
• این درخواست باید در ابتدای جلسه مطرح شود و دادگاه هیچ الزامی برای قبول آن ندارد بلکه در همان زمان نسبت به این درخواست رسیدگی شده و تصمیم گیری می شود و در صورت قبول نمودن، هیچ اقدامی در آن جلسه انجام نمی شود و جلسه ی دادرسی به تاخیر می افتد.
• علاوه بر این درخواست تعویق جلسه دادرسی به درخواست خوانده نیز امکانپذیر است. بدین صورت که خواهان به موجب ماده 96 قانون آیین دادرسی مدنی باید اصل و رونوشت اسنادی را که می خواهد به آن ها استناد نماید را در جلسه ی دادرسی حاضر کند؛ حال اگر خوانده به دلایلی همچون کم بودن فرصت میان ابلاغ دادخواست و روز جلسه ی دادرسی و یا دلایلی دیگر نتواند اسناد خود را حاضر نماید، حق دارد تا تعویق جلسه را خواستار گردد.
• پس از درخواست خوانده به تعویق جلسه دادرسی، دادگاه چنانچه درخواست او را مقرون به صحت دانست با تعیین جلسه ای خارج از نوبت نسبت به این درخواست رسیدگی و تصمیم گیری مینماید.
• حق درخواست تعویق جلسه دادرسی به درخواست خواهان دعوا، به موجب ماده 97 قانون مذکور، در صورتی است که خوانده تا پایان جلسه اول دادرسی دلایلی را اقامه نماید که دفاع در برابر آن دلایل برای خواهان جز با ارائه اسناد جدید مقدور نباشد، بوده و تشخیصص موجه بودن این درخواست با دادگاه می باشد که در صورت موافق بودن مهلت مناسب داده خواهد شد.
• علاوه بر درخواست طرفین، قوه ی قاهره یعنی اتفاقای همچون سیل، زلزله، آتش سوزی و.. که وقوع آنها خارج از اراده ی اصحاب دعوا بوده و مانع شرکت آنها در جلسه ی دادرسی می گردد از موارد تعویق جلسه ی دادرسی به شما می آید.
• در صورت عدم تشکیل جلسه دادرسی و تعویق آن و یا در حالتی که دادگاه مانعی برای رسیدگی داشته باشد، وقت رسیدگی به دستور دادگاه بوده و نزدیک ترین وقت رسیدگی ممکن تعیین خواهد گردید؛ البته در مواردی که عدم تشکیل دادگاه منتسب به طرفن نباشد، وقت رسیدگی حداکثر ظرف مدت دو ماه خواهد بود.
• لازم به  ذکر است که علاوه بر موارد مذکور ، عدم تشکیل جلسه ی دادرسی می تواند به موجب عوامل دیگری باشد. برای نمونه فوت یکی از طرفین، عزل، فوت یا استعفای وکیل، در جلسه ی رسیدگی به ملاحظه ی اسناد در صورتی که اسناد در دادگاه یا اداره ی دیگری وجود دارند و تا روز جلسه به دادگاه نرسند، عدم حضور کارشناس در  جلسه ای که برای شنیدن توضیحات کارشناس تشکیل گردید یا عم حضور شاهد در موعد مقرر. همه ی موارد بیان شده می توانند موجب تاخیر و تعویق جلسه ی دادرسی شوند. 
• در رابطه با تعویق جلسه دادرسی به درخواست متهم باید گفت مطابق ماده 178 قانون آیین داذرسی کیفری، متهمم مکلف به حضور در جلسه ی دادرسی می باشد و تنها در صورتی که عذر موجه داشته باشد عدم حضور ا بلامانع می باشد.
• در ادامه ماده  178 قانون مدنی مواردی را که عذرم وجه حساب می گردند را نام برده است که شامل موارد زیر است:

الف- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‏ ای که مانع از حضور شود.
ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ- همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
ت- ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماریهای واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
ث- متهم در توقیف یا حبس باشد.
ج - سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذرموجه محسوب می شود.

• بنابراین تنها موارد بالا عذر موجه برای عدم حضور متهم محسوب می¬گردد. با این حال، ادامه ی ماده ی مذکور بیان داشته اشت که متهم می‏ تواند برای یک بار پیش از موعد تعیین شده، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع سازد و موافقت وی را اخذ نماید که در این مورد، بازپرس می تواند در صورت عدم تاخیر در تحقیقات، تا سه روز مهلت را تمدید کند.
• در رابطه با سوالی که مطرح فرمودید باید گفت حضور متهم در دادگاه کیفری یا دادسرا ضروری بوده و متهم مکلف به حضور در دادگاه برای ادای توضیحات لازم جهت مشخص شدن موضوع و تحقیقات پیرامون آن می باشد.
• متهمی که بدون عذر موجه حضور نیابد یا عذر موجه خود را اعلام نکند، به دستور بازپرس جلب می شود.
• همچنین باید گفت این عدم حضور مانع از جریان رسیدگی به دعوا نمی گردد.  عذر موجه متهم در بالا ذکر گردید که می تواند عدم حضور او را توجیه نماید.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان تعویق جلسه دادرسی و مهلت توسط طرفین دعوا}}

♦  با این حال شما می توانید برای یکبار قبل از موعد تعیین شده برای اخذ موافقت بازپرس با درخواستتان، او را با ارئه دلایل و مستندات خود و تقدیم درخواست کتبی و با مراجعه حضوری از علت عدم حضور خودتان مطلع کنید.

♦  در رابطه با کسب اطلاعات در خصوص پرونده شما می توانید با مراجعه به سامانه اطلاع رسانی پرونده اشخاص یا همان سایت عدلیران اطلاعات مربوط به پرونده خود را مشاهده نمایید.

_{^{مستندات قانونی - تعویق جلسه دادرسی}}

ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری
متهم مکلف است در موعد مقرر حاضر شود و اگر نتواند باید عذر موجه خود را اعلام کند. جهات زیر عذر موجه محسوب می شود:
الف- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‏ ای که مانع از حضور شود.
ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ- همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
ت- ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماریهای واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
ث- متهم در توقیف یا حبس باشد.
ج - سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذرموجه محسوب می شود.
تبصره - در سایر موارد، متهم می‏ تواند برای یک بار پیش از موعد تعیین شده، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع سازد و موافقت وی را اخذ نماید که در این مورد، بازپرس می تواند در صورت عدم تاخیر در تحقیقات، تا سه روز مهلت را تمدید کند.

ماده 179 قانون ایین دادرسی کیفری
متهمی که بدون عذر موجه حضور نیابد یا عذر موجه خود را اعلام نکند، به دستور بازپرس جلب می شود.
تبصره- در صورتی که احضاریه، ابلاغ قانونی شده باشد و بازپرس احتمال دهد که متهم از احضاریه مطلع نشده است، وی را فقط برای یک بار دیگر احضار می نماید.

ماده ۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که وکیل استعفای خود را به دادگاه اطلاع دهد، دادگاه به موکل اخطار می‌کند که شخصا یا توسط وکیل جدید دادرسی را تعقیب نماید و دادرسی تا مراجعه موکل یا معرفی وکیل جدید حداکثر به مدت یک ماه متوقف می گردد.
وکیلی که دادخواست تقدیم کرده در صورت استعفا، مکلف است آن را به اطلاع موکل خود برساند و پس از آن موضوع استعفای وکیل و اخطار رفع نقص توسط دادگاه به موکل ابلاغ می شود، رفع نقص به عهده موکل است.

ماده ۴۰ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورت فوت وکیل یا استعفا یا عزل یا ممنوع شدن یا تعلیق از وکالت یا بازداشت وی چنانچه اخذ توضیحی لازم نباشد، دادرسی به تاخیر نمی افتد و در صورت نیاز به توضیح، دادگاه مراتب را در صورت مجلس قید می کند و با ذکر موارد توضیح به موکل اطلاع می دهد که شخصا یا توسط وکیل جدید در موعد مقرر برای ادای توضیح حاضر شود.

ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی
وکلاء مکلفند در هنگام محاکمه حضور داشته باشند مگر اینکه دارای عذر موجهی باشند. جهات زیر عذر موجه محسوب می شود:
۱ - فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول از طبقه دوم.
۲ - ابتلاء به مرضی که مانع از حرکت بوده یا حرکت مضر تشخیص داده شود.
۳ - حوادث قهری ازقبیل سیل و زلزله که مانع از حضور در دادگاه باشد.
۴ - وقایع خارج از اختیار وکیل که مانع از حضور وی در دادگاه شود.
وکیل معذور موظف است عذر خود را به طور کتبی با دلایل آن برای جلسه محاکمه به دادگاه ارسال دارد. دادگاه در صورتی به آن ترتیب اثر می دهد که عذر او را موجه بداند، درغیر این صورت جریان محاکمه را ادامه داده و مراتب را به مرجع صلاحیتدار برای تعقیب انتظامی وکیل اطلاع خواهد داد. در صورتی که جلسه دادگاه به علت عذر وکیل تجدید شود، دادگاه باید علت آن و وقت رسیدگی بعدی را به موکل اطلاع دهد. دراین صورت، جلسه بعدی دادگاه به علت عدم حضور وکیل تجدید نخواهد شد.

ماده ۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی
اصحاب دعوا می توانند در جلسه دادرسی حضور یافته یا لایحه ارسال نمایند.

ماده ۹۴ قانون آیین دادرسی مدنی
هریک از اصحاب دعوا می توانند به جای خود وکیل به دادگاه معرفی نمایند ولی در مواردی که دادرس حضور شخص خواهان یا خوانده یا هر دو را لازم بداند این موضوع در برگ اخطاریه قید می شود. دراین صورت شخصا مکلف به حضور خواهند بود.

ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی
عدم حضور هریک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنان در جلسه دادرسی مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست. در موردی که دادگاه به اخذ توضیح از خواهان نیاز داشته باشد و نامبرده درجلسه تعیین شده حاضر نشود و با اخذ توضیح از خوانده هم دادگاه نتواند رای بدهد، همچنین در صورتی که با دعوت قبلی هیچ یک از اصحاب دعوا حاضر نشوند، و دادگاه نتواند در ماهیت دعوابدون اخذ توضیح رای صادر کند دادخواست ابطال خواهد شد.

ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی
خواهان باید اصل اسنادی که رونوشت انها را ضمیمه دادخواست کرده است در جلسه دادرسی حاضر نماید. خوانده نیز باید اصل و رونوشت اسنادی را که می خواهد به انها استناد نماید در جلسه دادرسی حاضر نماید. رونوشت اسناد خوانده باید به تعداد خواهان‌ها بعلاوه یک نسخه باشد. یک نسخه از رونوشت‌های یادشده در پرونده بایگانی و نسخه دیگر به طرف تسلیم می شود.
درمورد این ماده هرگاه یکی از اصحاب دعوا نخواهد یا نتواند در دادگاه حاضر شود، چنانچه خواهان است باید اصل اسناد خود را، و اگر خوانده است اصل و رونوشت اسناد را به وکیل یانماینده خود برای ارایه در دادگاه و ملاحظه طرف بفرستد والا در صورتی که آن سند عادی باشد و مورد تردید و انکار واقع شود، اگر خوانده باشد از عداد دلایل او خارج می شود و اگر خواهان باشد ودادخواست وی مستند به ادله دیگری نباشد در آن خصوص ابطال می گردد. در صورتی که خوانده به واسطه کمی مدت یا دلایل دیگر نتواند اسناد خود را حاضر کند حق دارد تاخیر جلسه رادرخواست نماید، چنانچه دادگاه درخواست او را مقرون به صحت دانست با تعیین جلسه خارج ازنوبت، نسبت به موضوع رسیدگی می نماید.

ماده ۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که خوانده تا پایان جلسه اول دادرسی دلایلی اقامه کند که دفاع از آن برای خواهان جز با ارایه اسناد جدید مقدور نباشد در صورت تقاضای خواهان و تشخیص موجه بودن آن ازسوی دادگاه، مهلت مناسب داده خواهد شد.

ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی
خواهان می تواند خواسته خود را که در دادخواست تصریح کرده در تمام مراحل دادرسی کم کند ولی افزودن آن یا تغییر نحوه دعوا یا خواسته یا درخواست در صورتی ممکن است که با دعوای طرح شده مربوط بوده و منشا واحدی داشته باشد و تا پایان اولین جلسه آن را به دادگاه اعلام کرده باشد.

ماده ۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی
دادگاه می تواند جلسه دادرسی را به درخواست و رضایت اصحاب دعوا فقط برای یک بار به تاخیر بیندازد.

ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه در وقت تعیین شده دادگاه تشکیل نشود و یا مانعی برای رسیدگی داشته باشد به دستور دادگاه نزدیکترین وقت رسیدگی ممکن معین خواهد شد.
تبصره- در مواردی که عدم تشکیل دادگاه منتسب به طرفین نباشد، وقت رسیدگی حداکثر ظرف مدت دو ماه خواهد بود.

ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه یکی از اصحاب دعوا فوت نماید یا محجور شود یا سمت یکی از آنان که به موجب آن سمت، داخل دادرسی شده زایل گردد دادگاه رسیدگی را به طور موقت متوقف ومراتب را به طرف دیگر اعلام می دارد. پس از تعیین جانشین و درخواست ذی نفع، جریان دادرسی ادامه می یابد مگر اینکه فوت یا حجر یا زوال سمت یکی از اصحاب دعوی تاثیری در دادرسی نسبت به دیگران نداشته باشد که در این صورت دادرسی نسبت به دیگران ادامه خواهد یافت.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما