انواع حکم و دستور جلب

_{^{انواع دستور جلب}}

_{^{دستور جلب عادی}}

زمانی که نشانی متهم را می دانیم ، قاضی پیگیری دستور جلب را به یک مرکز مشخص ابلاغ می کند و فقط آن مرکز اجازه پیگیری جلب دارد.

^{_{دستور جلب سیار}}

زمانی که نشانی محل زندگی متهم را نمی دانیم، قاضی پیگیری دستور جلب را به تمام مراکز قضایی پیگیری دستور جلب صادر می کند.
دستور جلب در دعاوی

_{^{انواع دستور جلب در دعاوی}} 

_{^{دستور جلب حقوقی}}

پس از قطعیت حکم و صدور اجرائیه و امتناع محکوم علیه از پرداخت ، در صورتی که محکوم علیه مالی نداشته باشد یا شاکی از آن اموال مطلع نباشد (ماده 3 قانون محکومیتهای مالی) : تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن اعسار یا جلب رضایت محکوم له ، به در خواست محکوم له ، دادگاه دستور جلب وی را صادر می کند و قاضی راسا نمی تواند دستور جلب صادر کند.)(به منظور ادای دین و اجرای حکم است و مجازات محسوب نمی شود.)

_{^{دستور جلب کیفری}}

1- اگر متهم در مرحله تحقیقات برای ارائه توضیحات حاضر نشود به دستور مقام قضایی ( بازپرس یا دادیار) جلب می شود. به دلیل عدم حضور متهم برای توضیح است.به دلیل یا گناهکاری یا اجرای حکم نیست . مرجع قضایی راساً دستور جلب صادر می کند.

2- پس از اثبات مجرمیت و قطعی شدن حکم دادگاه کیفری اول دعوت محکوم علیه برای اجرای حکم و سپس دستور جلب

_{^{بررسی انواع حکم جلب در ایران}} 

جلب در لغت به معنی طلب، بدست آوردن، کشیدن و ربودن، بازداشت و دستگیری می باشد و در حقوق ایران به 2 دسته تقسیم می شود: 

_{^{1- جلب تقویتی}}

جلب ثالث به منظور استفاده از اطلاعات او به منظور تقویت ادله و موضوع یکی از طرفین دعوا بدون اینکه حکمی نسبت به ثالث صادر شود ، این ثالث چون به عنوان مدعی علیه را ندارد باید با او مانند شاهد رفتار کرد.

^{_{2-جلب ثالث}}

یکی از موارد طواری دادرسی است که در آن هریک از اصحاب دعوا در مرحله نخستین و پژوهش می توانند شخص ثالثی را به دادرسی جلب کنند .ثالث مذکور عنوان اصحاب دعوا را دارد و مجلوب یا مجلوب ثالث نامیده می شود. ( زیرا حکمی که صادر می شود نسبت به او نیز اثر گذرا است ) (مواد 135 الی 140 ق آدم)(م 54 ق آددیوان عدالت اداری)

_{^{قرار جلب به دادرسی}}

وقتی بازپرس یا دادرس یا دادیار پس از بررسی ادله شاکی و انجام تحقیقات ، به این نتیجه برسد که ادله کافی برای وقوع جرم و انجام آن بویسله متهم وجود دارد و باید در دادگاه کیفری محاکمه شود ، قرار جلب به دادرسی صادر میکند و پرونده را نزد دادستان می فرستد تا اگر دادستان این قرار را تایید کرد اقدام به صدور کیفر خواست می نماید و پرونده را به دادگاه ارسال کند. (ماده 265 و 268 قانون آیین دادرسی کیفری)
همچنین در صورتی که باز پرس قرار منع تعقیب صادر کند و شاکی به این قرار اعتراض کند دادگاهی که به این اعتراض شاکی رسیدگی می کند اگر اعتراض شاکی را موجه بداند ، قرار جلب به دادرسی صادر می کند و پرونده را برای تفهیم اتهام به متهم  واخذ آخرین دفاعیات و تامین مناسب به دادسرا ارسال می کند.( ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری)

^{_{مواد قانونی راجع به دستور جلب}}

1- ماده 263 قانون آیین دادرسی مدنی - جلب کارشناس : در صورت عدم حضور برای ادای توضیحات پس از احضار)
2- ماده 43 تبصره 2 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (جلب طرف شکایت (مشتکی عنه) شخص حقیقی – نماینده شخص حقوقی : در صورت عدم حضور جهت ادای توضیح بدون عذر موجه پس از احضار شعبه می تواند اورا جلب کند یا انفصال یک ماه تا یک سال از خدمات دولتی.)
3- ماده 127 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شهود و مطلعان یا سایر اشخاص که حضور آنها در تحقیق محلی یا معاینه محلی لازم باشد به تشخیص باز پرس : در صورت عدم حضور بدون عذر موجه باز پرس اثبات حق به اظهارات این اشخاص منحصر باشد)
4- ماده 163 قانون آیین دادرسی کیفری- جلب کارشناس : در صورت نقض نظریه کارشناس یا ضرورت اخذ توضیح از کارشناس و عدم حضور وی برای ادای توضیحات بدون عذر موجه پس از احضار باز پرس)
5- ماده 179 قانون آیین دادرسی کیفری (جلب متهم : در صورت عدم حضور بدون عذر موجه پس از ابلاغ واقعی یا پس از دوبار ابلاغ قانونی )
6- ماده 180 قانون آیین دادرسی کیفری – تبصره ماده 391 قانون آیین دادرسی کیفری بند الف تا ت :

الف - جرایمی که مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد
 ب-  اگر محل اقامت، کسب یا شغل متهم معین نباشد و اقدامات بازپرس برای شناسایی نشانی او به نتیجه نرسد.
پ- جرایم تعزیری درجه 5 و بالاتر که از اوضاع و احوال بیم تبانی یا فرار یا مخفی شدن متهم برود.
ت- اشخاص متهم به جرایم سازمان یافته و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی

7- ماده 184 قانون آیین دادرسی کیفری (در صورتی که متواری بودن متهم به نظر بازپرس محرز باشد
8- ماده 204 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شاهد یا مطلع : اگر تحقیق از وی برای روشن شدن موضوع ضروری است و بدون عذر موجه پس از احضار حاضر نشوند.
9-  ماده 320 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شاهد یا مطلع در دادگاه اگر کشف حقیقت متوقف بر شهادت یا کسب اطلاع از آنها باشد یا جرم با امنیت و نظم عمومی مرتبط باشد و دادگاه ضروری تشخیص دهد و در احضاریه ، نتیجه عدم حضور و موضوع شهادت ذکر شده باشد و عدم حضور وی بدون عذر موجه پس از احضار در دادگاه)
10- ماده 435 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب متهم ک اگر متهم احضار شود و بدون عذر موجه حاضر نشود و دادگاه حضور وی را لازم بداند و مجددا با قید نتیجه عدم حضور ، جلب اورا احضار کند و متهم مجددا بدون عذر موجه حاضر نشود و دادگاه همچنان حضور وی را ضروری بداند و موضوع جنبه حق اللهی داشته باشد. در اینصورت برای روز و ساعت معین جلب می شود.)
11- ماده 500 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب محکوم علیه : در صورت احضار برای رای و عدم حضور یا از ابتدا دستور جلب دهد اگر بیم فرار یا مخفی شدن محکوم علیه باشد.)
12- ماده 551 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب محکوم علیه : در صورت تعلیق اجرای مجازات و احضار محکوم علیه و عدم حضور بدون عذر موجه ، توسط قاضی اجرای احکام جلب می شود تا دستورات دادگاه و چگونگی اجرا و ضمانت عدم رعایت آنها را به وی تفهیم و ابلاغ کند.)
13- ماده 24 قانون آیین دادرسی کیفری سابق : جلب اشخاص در جرایم مشهود در صورت ضرورت بازداشت برای تکمیل تحقیقات حداکثر تا 24 ساعت ( توسط ضابطین دادگستری ) مواد 82,83,117,118,122,159,181,223 ق آ یین دادرسی کیفری سابق
14- ماده 69 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اسناد و املاک : اگر مالک و نماینده او غایب باشد و ملک تجدید نشود باید مراتب در صورتمجلس ضمیمه قید و به امضای حاضرین برسد . نمایندگانی که بر خلاف حقیقت به بهانه غیبت مالک از تجدید ملکی خودداری کرده یا عمل طبق ماده 15 ممکن بوده و اقدام نشده باشد، به دادگاه اداری جلب می شوند.

15- ماده 61 قانون مجلس شورای اسلامی 1378 هرگونه الصاق و نصب اعلامیه، عکس، پوستر ، بنر و پارچه های تبلیغاتی به طور کلی ممنوع است و در صورت مشاهده این موارد توسط مامورین انتظامی ، متخلفین جلب می شوند و به مقام قضایی تحویل داده می شوند.
16- ماده 69 قانون انتخابات ریاست جمهوری : الصاق اعلامیه، عکس، پوستر و هرگونه آگهی تبلیغاتی روی علائم راهنمایی و رانندگی و تابلوی بیمارستان ها ، تابلوی مدارس و سایر موسسات آموزش دولتی و وابسته به دولت ممنوع است. در صورت مشاهده این موارد توسط مامورین انتظامی ، متخلفین جلب می شوند و به مقام قضایی تحویل داده می شوند.
17- ماده 12 آیین نامه تشکیل پلیس مسلح آب و وظایف آن : افراد و درجه داران پلیس مسلح آب در مورد جرایم مشهود مذکور در ق آب و نحوه ملی شدن آن و این آیین نامه باید متجاوز را حین تجاوز یا تخلف جلب و با تنظیم صورتمجلس مستقیما یا توسط کلانتری به مراجع قضایی اعزام می کند.
18- ماده 13 قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی در مقابل الودگی به مواد نفتی  : جلب و بازداشت متهمان ایجاد آلودگی توسط نیرو های نظامی و انتظامی پس از اطلاع از وقوع آلودگی
19- ماده 21 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی : جلب متوقف توسط اداره تصفیه ، اگر توقیف لازم باشد قرار توقیف را از دادگاه می خواهد، ولی رفع توقیف به دستور اداره تصفیه بعمل می آید.
20- ماده 137 آیین نامه نحوه اجرای احکام حدود ، سلب حیات ... تبصره 3 : جلب محکوم متواری باشد یا از رفتن به محل امتناع کند.
( مواردی که تحت عنوان بازداشت امکان صدور دستور جلب وجود دارد)
21- ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی : بازداشت محکومینی که از پرداخت محکوم به دستور دادگاه صادر کننده حکم امتناع میکنند.
22-  تبصره ماده 56 قانون تسریع محاکمات : بازداشت محکوم علیهی که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه ، دادخواست اعسار ندهد ، یا حکم بدوی به رد اعسار داده شود به تقاضای محکوم له تا تعیین تکلیف نهایی دعوا بازداشت می شود.
23-  بند ح ماده 3 قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب (اختیار بازپرس منصرف به مواد مصرح ماده 237 قانون آیین دادرسی کیفری) : بازداشت متهم توسط بازپرس راسا یا به تقاضای دادستان
24- ماده 434 قانون مجازات اسلامی : بازداشت فراری دهنده اگر موثر در حضور مرتکب یا الزام فراری دهندهبه احضار مرتکب باشد , و موضوع جرم قتل یا جنایت بر عضو یا از بین رفتن یکی از منافع باشد ، و صاحب حق درخواست کند.
25- ماده 690 قانون مجازات تبصره 2 : اگر متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم باشد قرار بازداشت در جرایم تجاوز و تخریب محیط زیست – تصرف عدوانی- مزاحمت- ممانعت از حق
26- ماده 696 قانون مجازات اسلامی : اگر محکوم علیه علاوه بر محکومیت کیفری محکوم به رد عین یا مثل – قیمت- دیه- ضرر و زیان ناشی از جرم شود به تقاضای محکوم له یا با فروش اموال محکوم علیه ، حکم اجرا یا تا استیفای حقوقش محکوم علیه بازداشت می شود.
27- ماده 44 قانون آیین دادرسی کیفری : بازداشت متهم در جرایم مشهود که قرائن و امارات قوی بر ارتکاب جرم توسط متهم باشد ، توسط ضابطین دادگستری.
28- در ادامه مورد شماره 23 : موارد الزامی صدور قرار باز داشت :

الف- جرایم با مجازات قانونی سلب حیات – حبس ابد – قطع عضو – جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با دیه ثلث یا بیشتر  

ب- جرایم تعزیری درجه 4 و بالاتر  

پ- جرایم علیه امنیت با مجازات قانونی درجه 5 و بالاتر  

ت- مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال- قدرت غایی و مزاحمت برای اشخاص بوسیله چاقو یا هر نوع اسلحه  

ث- سرقت-کلاهبرداری-ارتشا-خیانت در امانت-جعل-استفاده از سند مجعول مشروط به : 

1.مشمول بند ب نباشد

2.متهم یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هریک از این جرایم را داشته باشد.

29- ماده 618 قانون آیین دادرسی کیفری : موارد الزامی صدور قرار بازداشت برای نظامیان در زمان جنگ : بند الف تا ز 
30- ماده 40 قانون حمایت خانواده : بازداشت هرکس که از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع کند، به تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه بدوی تا زمان اجرای حکم
31- ماده 103 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران : بازداشت غیر قابل تمدید پرسنل به علت تخلف حداکثر تا 30 روز
32- ماده 123 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح : بازداشت نظامی متهم به اختلاس بیش از یک میلیون ریال به مدا یکماه 
33- ماده 3 قانون تبصره 4 تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، بازداشت متهم به مدت یکماه اگر میزان رشوه بیش از مبلغ دویست هزار ریال باشدو در صورت دلایل کافی
34- ماده 5 تبصره 5  تشدید مجازات مرتکبین بازداشت متهم به مدت یک ماه اگر میزان اختلاس زاید بر صد هزار ریال باشد و در صورت دلایل کافی
35- ماده 5 آیین نامه اجرایی قانون حمایت قضایی از بسیج (1372) ناظر به م 24 قانون آیین دادرسی کیفری سابق ، بازداشت متهم حداکثر 24 ساعت توسط نیروهای بسیج
36- ماده 5 و ماده 7 قانون موافقتنامه استرداد مجرمین بین دولت جمهوری اسلامی ایران و آذربایجان ، بازداشت شخص مورد استرداد طرف تقاضا شونده پس از وصول در خواست استرداد
37- ماده 13 قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی ، بازداشت متهمان ایجاد آلودگی توسط نیروهای نظامی و انتظامی پس از اطلاع از وقوع آلودگی
38- ماده 33 آیین نامه سازمان تعزیرات حکومتی، بازداشت مستنکف از پرداخت جریمه
39- ماده 35 آیین نامه دادسرا و دادگاه های ویژه روحانیت : بازداشت متهم اگر خوف فرار متهم، یا خوف تبانی یا امحای اثار جرم، یا موارد مهم مثل جرایم ضدانقلاب-موادمخدر-کلاهبرداری-ارتشا-قتل عمد ، یا آزادی متهم موجب مفسده باشد مثل هتک حیثیت نظام و روحانیت
40- ماده 44 کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد بند 10 ، بازداشت شخص مورد تقاضای استرداد با رعایت مفاد ق داخلی و معاهدات استرداد و در شرایط اضطراری و به درخواست کشور عضو در خواست کننده
41-  بند1 ماده 5 کنوانسیون منع شکنجه و رفتار با مجازات خشن غیر انسانی یا تحقیر کننده ، بازداشت متهم جرایم ماده 4 این کنوانسیون توسط دولت عضو 
42- ماده 73 کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق دریا (1982) بازداشت خدمه کشتی توسط کشور ساحلی برای اعمال حقوق حاکمیتی در اکتشاف – بهره برداری – حفاظت و مدیریت منابع زنده منطقه انحصاری اقتصادی