انواع دستور جلب
دستور جلب عادی
زمانی که نشانی متهم را می دانیم ، قاضی پیگیری دستور جلب را به یک مرکز مشخص ابلاغ می کند و فقط آن مرکز اجازه پیگیری جلب دارد.
دستور جلب سیار
زمانی که نشانی محل زندگی متهم را نمی دانیم، قاضی پیگیری دستور جلب را به تمام مراکز قضایی پیگیری دستور جلب صادر می کند.
دستور جلب در دعاوی
انواع دستور جلب در دعاوی
دستور جلب حقوقی
پس از قطعیت حکم و صدور اجرائیه و امتناع محکوم علیه از پرداخت ، در صورتی که محکوم علیه مالی نداشته باشد یا شاکی از آن اموال مطلع نباشد (ماده 3 قانون محکومیتهای مالی) : تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن اعسار یا جلب رضایت محکوم له ، به در خواست محکوم له ، دادگاه دستور جلب وی را صادر می کند و قاضی راسا نمی تواند دستور جلب صادر کند.)(به منظور ادای دین و اجرای حکم است و مجازات محسوب نمی شود.)
دستور جلب کیفری
1- اگر متهم در مرحله تحقیقات برای ارائه توضیحات حاضر نشود به دستور مقام قضایی ( بازپرس یا دادیار) جلب می شود. به دلیل عدم حضور متهم برای توضیح است.به دلیل یا گناهکاری یا اجرای حکم نیست . مرجع قضایی راساً دستور جلب صادر می کند.
2- پس از اثبات مجرمیت و قطعی شدن حکم دادگاه کیفری اول دعوت محکوم علیه برای اجرای حکم و سپس دستور جلب
بررسی انواع حکم جلب در ایران
جلب در لغت به معنی طلب، بدست آوردن، کشیدن و ربودن، بازداشت و دستگیری می باشد و در حقوق ایران به 2 دسته تقسیم می شود:
1- جلب تقویتی
جلب ثالث به منظور استفاده از اطلاعات او به منظور تقویت ادله و موضوع یکی از طرفین دعوا بدون اینکه حکمی نسبت به ثالث صادر شود ، این ثالث چون به عنوان مدعی علیه را ندارد باید با او مانند شاهد رفتار کرد.
2-جلب ثالث
یکی از موارد طواری دادرسی است که در آن هریک از اصحاب دعوا در مرحله نخستین و پژوهش می توانند شخص ثالثی را به دادرسی جلب کنند .ثالث مذکور عنوان اصحاب دعوا را دارد و مجلوب یا مجلوب ثالث نامیده می شود. ( زیرا حکمی که صادر می شود نسبت به او نیز اثر گذرا است ) (مواد 135 الی 140 ق آدم)(م 54 ق آددیوان عدالت اداری)
قرار جلب به دادرسی
وقتی بازپرس یا دادرس یا دادیار پس از بررسی ادله شاکی و انجام تحقیقات ، به این نتیجه برسد که ادله کافی برای وقوع جرم و انجام آن بویسله متهم وجود دارد و باید در دادگاه کیفری محاکمه شود ، قرار جلب به دادرسی صادر میکند و پرونده را نزد دادستان می فرستد تا اگر دادستان این قرار را تایید کرد اقدام به صدور کیفر خواست می نماید و پرونده را به دادگاه ارسال کند. (ماده 265 و 268 قانون آیین دادرسی کیفری)
همچنین در صورتی که باز پرس قرار منع تعقیب صادر کند و شاکی به این قرار اعتراض کند دادگاهی که به این اعتراض شاکی رسیدگی می کند اگر اعتراض شاکی را موجه بداند ، قرار جلب به دادرسی صادر می کند و پرونده را برای تفهیم اتهام به متهم واخذ آخرین دفاعیات و تامین مناسب به دادسرا ارسال می کند.( ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری)
مواد قانونی راجع به دستور جلب
1- ماده 263 قانون آیین دادرسی مدنی - جلب کارشناس : در صورت عدم حضور برای ادای توضیحات پس از احضار)
2- ماده 43 تبصره 2 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (جلب طرف شکایت (مشتکی عنه) شخص حقیقی – نماینده شخص حقوقی : در صورت عدم حضور جهت ادای توضیح بدون عذر موجه پس از احضار شعبه می تواند اورا جلب کند یا انفصال یک ماه تا یک سال از خدمات دولتی.)
3- ماده 127 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شهود و مطلعان یا سایر اشخاص که حضور آنها در تحقیق محلی یا معاینه محلی لازم باشد به تشخیص باز پرس : در صورت عدم حضور بدون عذر موجه باز پرس اثبات حق به اظهارات این اشخاص منحصر باشد)
4- ماده 163 قانون آیین دادرسی کیفری- جلب کارشناس : در صورت نقض نظریه کارشناس یا ضرورت اخذ توضیح از کارشناس و عدم حضور وی برای ادای توضیحات بدون عذر موجه پس از احضار باز پرس)
5- ماده 179 قانون آیین دادرسی کیفری (جلب متهم : در صورت عدم حضور بدون عذر موجه پس از ابلاغ واقعی یا پس از دوبار ابلاغ قانونی )
6- ماده 180 قانون آیین دادرسی کیفری – تبصره ماده 391 قانون آیین دادرسی کیفری بند الف تا ت :
الف - جرایمی که مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد
ب- اگر محل اقامت، کسب یا شغل متهم معین نباشد و اقدامات بازپرس برای شناسایی نشانی او به نتیجه نرسد.
پ- جرایم تعزیری درجه 5 و بالاتر که از اوضاع و احوال بیم تبانی یا فرار یا مخفی شدن متهم برود.
ت- اشخاص متهم به جرایم سازمان یافته و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
7- ماده 184 قانون آیین دادرسی کیفری (در صورتی که متواری بودن متهم به نظر بازپرس محرز باشد
8- ماده 204 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شاهد یا مطلع : اگر تحقیق از وی برای روشن شدن موضوع ضروری است و بدون عذر موجه پس از احضار حاضر نشوند.
9- ماده 320 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب شاهد یا مطلع در دادگاه اگر کشف حقیقت متوقف بر شهادت یا کسب اطلاع از آنها باشد یا جرم با امنیت و نظم عمومی مرتبط باشد و دادگاه ضروری تشخیص دهد و در احضاریه ، نتیجه عدم حضور و موضوع شهادت ذکر شده باشد و عدم حضور وی بدون عذر موجه پس از احضار در دادگاه)
10- ماده 435 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب متهم ک اگر متهم احضار شود و بدون عذر موجه حاضر نشود و دادگاه حضور وی را لازم بداند و مجددا با قید نتیجه عدم حضور ، جلب اورا احضار کند و متهم مجددا بدون عذر موجه حاضر نشود و دادگاه همچنان حضور وی را ضروری بداند و موضوع جنبه حق اللهی داشته باشد. در اینصورت برای روز و ساعت معین جلب می شود.)
11- ماده 500 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب محکوم علیه : در صورت احضار برای رای و عدم حضور یا از ابتدا دستور جلب دهد اگر بیم فرار یا مخفی شدن محکوم علیه باشد.)
12- ماده 551 قانون آیین دادرسی کیفری - جلب محکوم علیه : در صورت تعلیق اجرای مجازات و احضار محکوم علیه و عدم حضور بدون عذر موجه ، توسط قاضی اجرای احکام جلب می شود تا دستورات دادگاه و چگونگی اجرا و ضمانت عدم رعایت آنها را به وی تفهیم و ابلاغ کند.)
13- ماده 24 قانون آیین دادرسی کیفری سابق : جلب اشخاص در جرایم مشهود در صورت ضرورت بازداشت برای تکمیل تحقیقات حداکثر تا 24 ساعت ( توسط ضابطین دادگستری ) مواد 82,83,117,118,122,159,181,223 ق آ یین دادرسی کیفری سابق
14- ماده 69 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اسناد و املاک : اگر مالک و نماینده او غایب باشد و ملک تجدید نشود باید مراتب در صورتمجلس ضمیمه قید و به امضای حاضرین برسد . نمایندگانی که بر خلاف حقیقت به بهانه غیبت مالک از تجدید ملکی خودداری کرده یا عمل طبق ماده 15 ممکن بوده و اقدام نشده باشد، به دادگاه اداری جلب می شوند.
15- ماده 61 قانون مجلس شورای اسلامی 1378 هرگونه الصاق و نصب اعلامیه، عکس، پوستر ، بنر و پارچه های تبلیغاتی به طور کلی ممنوع است و در صورت مشاهده این موارد توسط مامورین انتظامی ، متخلفین جلب می شوند و به مقام قضایی تحویل داده می شوند.
16- ماده 69 قانون انتخابات ریاست جمهوری : الصاق اعلامیه، عکس، پوستر و هرگونه آگهی تبلیغاتی روی علائم راهنمایی و رانندگی و تابلوی بیمارستان ها ، تابلوی مدارس و سایر موسسات آموزش دولتی و وابسته به دولت ممنوع است. در صورت مشاهده این موارد توسط مامورین انتظامی ، متخلفین جلب می شوند و به مقام قضایی تحویل داده می شوند.
17- ماده 12 آیین نامه تشکیل پلیس مسلح آب و وظایف آن : افراد و درجه داران پلیس مسلح آب در مورد جرایم مشهود مذکور در ق آب و نحوه ملی شدن آن و این آیین نامه باید متجاوز را حین تجاوز یا تخلف جلب و با تنظیم صورتمجلس مستقیما یا توسط کلانتری به مراجع قضایی اعزام می کند.
18- ماده 13 قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی در مقابل الودگی به مواد نفتی : جلب و بازداشت متهمان ایجاد آلودگی توسط نیرو های نظامی و انتظامی پس از اطلاع از وقوع آلودگی
19- ماده 21 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی : جلب متوقف توسط اداره تصفیه ، اگر توقیف لازم باشد قرار توقیف را از دادگاه می خواهد، ولی رفع توقیف به دستور اداره تصفیه بعمل می آید.
20- ماده 137 آیین نامه نحوه اجرای احکام حدود ، سلب حیات ... تبصره 3 : جلب محکوم متواری باشد یا از رفتن به محل امتناع کند.
( مواردی که تحت عنوان بازداشت امکان صدور دستور جلب وجود دارد)
21- ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی : بازداشت محکومینی که از پرداخت محکوم به دستور دادگاه صادر کننده حکم امتناع میکنند.
22- تبصره ماده 56 قانون تسریع محاکمات : بازداشت محکوم علیهی که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه ، دادخواست اعسار ندهد ، یا حکم بدوی به رد اعسار داده شود به تقاضای محکوم له تا تعیین تکلیف نهایی دعوا بازداشت می شود.
23- بند ح ماده 3 قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب (اختیار بازپرس منصرف به مواد مصرح ماده 237 قانون آیین دادرسی کیفری) : بازداشت متهم توسط بازپرس راسا یا به تقاضای دادستان
24- ماده 434 قانون مجازات اسلامی : بازداشت فراری دهنده اگر موثر در حضور مرتکب یا الزام فراری دهندهبه احضار مرتکب باشد , و موضوع جرم قتل یا جنایت بر عضو یا از بین رفتن یکی از منافع باشد ، و صاحب حق درخواست کند.
25- ماده 690 قانون مجازات تبصره 2 : اگر متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم باشد قرار بازداشت در جرایم تجاوز و تخریب محیط زیست – تصرف عدوانی- مزاحمت- ممانعت از حق
26- ماده 696 قانون مجازات اسلامی : اگر محکوم علیه علاوه بر محکومیت کیفری محکوم به رد عین یا مثل – قیمت- دیه- ضرر و زیان ناشی از جرم شود به تقاضای محکوم له یا با فروش اموال محکوم علیه ، حکم اجرا یا تا استیفای حقوقش محکوم علیه بازداشت می شود.
27- ماده 44 قانون آیین دادرسی کیفری : بازداشت متهم در جرایم مشهود که قرائن و امارات قوی بر ارتکاب جرم توسط متهم باشد ، توسط ضابطین دادگستری.
28- در ادامه مورد شماره 23 : موارد الزامی صدور قرار باز داشت :
الف- جرایم با مجازات قانونی سلب حیات – حبس ابد – قطع عضو – جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با دیه ثلث یا بیشتر
ب- جرایم تعزیری درجه 4 و بالاتر
پ- جرایم علیه امنیت با مجازات قانونی درجه 5 و بالاتر
ت- مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال- قدرت غایی و مزاحمت برای اشخاص بوسیله چاقو یا هر نوع اسلحه
ث- سرقت-کلاهبرداری-ارتشا-خیانت در امانت-جعل-استفاده از سند مجعول مشروط به :
1.مشمول بند ب نباشد
2.متهم یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هریک از این جرایم را داشته باشد.
29- ماده 618 قانون آیین دادرسی کیفری : موارد الزامی صدور قرار بازداشت برای نظامیان در زمان جنگ : بند الف تا ز
30- ماده 40 قانون حمایت خانواده : بازداشت هرکس که از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع کند، به تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه بدوی تا زمان اجرای حکم
31- ماده 103 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران : بازداشت غیر قابل تمدید پرسنل به علت تخلف حداکثر تا 30 روز
32- ماده 123 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح : بازداشت نظامی متهم به اختلاس بیش از یک میلیون ریال به مدا یکماه
33- ماده 3 قانون تبصره 4 تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، بازداشت متهم به مدت یکماه اگر میزان رشوه بیش از مبلغ دویست هزار ریال باشدو در صورت دلایل کافی
34- ماده 5 تبصره 5 تشدید مجازات مرتکبین بازداشت متهم به مدت یک ماه اگر میزان اختلاس زاید بر صد هزار ریال باشد و در صورت دلایل کافی
35- ماده 5 آیین نامه اجرایی قانون حمایت قضایی از بسیج (1372) ناظر به م 24 قانون آیین دادرسی کیفری سابق ، بازداشت متهم حداکثر 24 ساعت توسط نیروهای بسیج
36- ماده 5 و ماده 7 قانون موافقتنامه استرداد مجرمین بین دولت جمهوری اسلامی ایران و آذربایجان ، بازداشت شخص مورد استرداد طرف تقاضا شونده پس از وصول در خواست استرداد
37- ماده 13 قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی ، بازداشت متهمان ایجاد آلودگی توسط نیروهای نظامی و انتظامی پس از اطلاع از وقوع آلودگی
38- ماده 33 آیین نامه سازمان تعزیرات حکومتی، بازداشت مستنکف از پرداخت جریمه
39- ماده 35 آیین نامه دادسرا و دادگاه های ویژه روحانیت : بازداشت متهم اگر خوف فرار متهم، یا خوف تبانی یا امحای اثار جرم، یا موارد مهم مثل جرایم ضدانقلاب-موادمخدر-کلاهبرداری-ارتشا-قتل عمد ، یا آزادی متهم موجب مفسده باشد مثل هتک حیثیت نظام و روحانیت
40- ماده 44 کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد بند 10 ، بازداشت شخص مورد تقاضای استرداد با رعایت مفاد ق داخلی و معاهدات استرداد و در شرایط اضطراری و به درخواست کشور عضو در خواست کننده
41- بند1 ماده 5 کنوانسیون منع شکنجه و رفتار با مجازات خشن غیر انسانی یا تحقیر کننده ، بازداشت متهم جرایم ماده 4 این کنوانسیون توسط دولت عضو
42- ماده 73 کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق دریا (1982) بازداشت خدمه کشتی توسط کشور ساحلی برای اعمال حقوق حاکمیتی در اکتشاف – بهره برداری – حفاظت و مدیریت منابع زنده منطقه انحصاری اقتصادی
جهت ارتباط با وکیل پایه یک دادگستری کلیک کنید - 88019243