_{^{چگونه میتوان لاشه چک تضمینی را پس گرفت ؟}}

در نظام بانکی ایران انواع مختلفی از چک وجود دارد که عبارتند از : چک عادی، چک تایید شده، چک تضمینی، چک بین بانکی و چک های مسافرتی که هر یک از این چک ها احکام و آثار حقوقی خاص خود را دارد. 

_{^{1-  چک عادی}} 

چکی است که اشخاص از حساب جاری خود به عهده ی بانک صادر می نمایند و پرداخت وجه این چک ها توسط بانک صرفا منوط به تامین وجه نقد از سوی صادرکننده چک در حساب مذکور می باشد و بانک هیچ تعهد یا تضمینی نسبت به پرداخت مبلغ مذکور در چک به دارنده ندارد.

چک های عادی ممکن است به دلایل گوناگون از جمله به منظور پرداخت بدهی یا تضمین تعهد صادر گردند و همچنین ممکن است به صورت حال یا وعده دار و نیز پر شده یا سفید امضا صادر گردد.

در هر صورت صادرکننده موظف است در تاریخ سررسید مندرج در چک، به میزان وجه مذکور در چک در حساب خود موجودی داشته باشد. در غیر این صورت، بانک صرف نظر از این که چک به چه علتی صادر شده باشد (اعم از اینکه بابت بدهی باشد یا بابت تضمین انجام تعهد یا حتی به صورت امانی به دارنده سپرده شده باشد) به درخواست دارنده گواهی عدم پرداخت چک را صادر می نماید و دارنده می تواند نسبت به طرح دعوای حقوقی و کیفری مطالبه وجه چک  یا وصول وجه چک از طریق اجرای ثبت (حسب مورد) اقدام نماید.

امروزه مطابق مقررات جدید چک، برای این که چک های عادی مشمول ساز و کارهای قانون چک و قانون تجارت گردند و به عنوان یک سند تجاری قابل استناد باشند لزوما باید صدور و انتقال چک های صیادی در سامانه ی صیاد ثبت گردند در غیر این صورت فاقد وصف تجاری چک بوده و حتی بانک از صدور گواهی عدم پرداخت نسبت به این چک ها خودداری می نماید و این چک ها صرفا به عنوان یک اقرار نامه کتبی و یک سند مدنی قابل مطالبه می باشند. 
 

_{^{2- چک تایید شده}}

چکی است که اشخاص از حساب جاری خود صادر می نمایند اما بانک به درخواست صادرکننده، با مسدود نمودن حساب صادر کننده تا میزان وجه چک، پرداخت وجه چک به دارنده را تایید می نمایند. بنابراین دارنده ی این چک ها هیچ وقت با عدم موجودی یا کسر موجودی صادرکننده مواجه نمی گردند و این چک ها همواره قابل اطمینان هستند. 
 

_{^{3-  چک تضمینی}}

چکی است که بانک ها به درخواست اشخاص صادر می نمایند به این صورت که اشخاص با مراجعه به بانکی که در آن حساب دارند از بانک درخواست می نمایند که تا میزانی که در حساب خود موجودی دارند چکی به نام خود صاحب حساب یا هر شخصی که وی بخواهد صادر نمایند. در این صورت نیازی نیسست صاحب حساب دارای دسته چک یا حساب جاری باشد چرا که این چک توسط بانک صادر می شود و نه اشخاص، و بانک با مسدود نمودن حساب شخص تا میزان چک، اقدام به صدور چک تضمینی می نماید. بنابراین وصول مبلغ چک برای دارنده حتمی و تضمینی است. 

_{^{4-  چک بین بانکی}}

چکی است که بانک ها به درخواست اشخاصی که در آن بانک حساب دارند صادر می نمایند و به موجب این چک، مبلغ معینی به حساب همان شخص یا  حساب شخص مشخص دیگری که صاحب حساب درخواست می نماید صادر می گردد و شماره حساب و کد شعبه ی شخصی که چک در وجه وی صادر می گردد در چک ذکر می شود و چک صرفا به همان شخص قابل پرداخت می باشد. 

_{^{5- چک مسافرتی}}

چکی است که اشخاص به منظور جلوگیری از نقل و انتقال وجه نقد درخواست می نمودند و به موجب آن شخص دارنده حساب می تواند در محل دیگری، از حساب خود به میزان مذکور در چک مسافرتی برداشت نماید. که امروزه با توجه به سیستم های یکپارچه ی بانک ها دیگر این چک ها چندان مورد استفاده قرار نمی گیرند. 
 

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص استرداد و پس گرفتن چک تضمینی}}

♦  با توجه به این که چک صادر شده توسط شما چک عادی بوده که بابت تضمین پرداخت وجه به شخصی سپرده بوده اید بنابراین حتی اگر سفید امضا بوده و تاریخی در آن درج نکرده باشید به این معنی است که اختیار درج تاریخ چک را به دارنده سپرده اید و دارنده می تواند در تاریخ مندرج در چک اقدام به مطالبه وجه آن از بانک نماید و در صورت نداشتن یا کسر موجودی حساب شما گواهی عدم پرداخت چک صادر می گردد.

♦   اما در خصوص این که آیا دارنده می تواند بابت آن چک اقدام حقوقی بنماید یا خیر باید دو فرض را از هم جدا کرد: 
1-  در فرضی که در متن چک نوشته شده باشد بابت تضمین و یا این که شما اثبات نمایید که این چک بابت تضمین انجام تعهدی بوده است: در این صورت تا زمانی که دارنده عدم انجام تعهد را اثبات ننماید مستحق دریافت وجه چک نمی باشد. مگر این که چک با ظهر نویسی به شخص ثالثی منتقل شود که در این صورت نمی توان در مقابل دارنده ی با حسن نیت چک به جهت وصف تجریدی اسناد تجاری به تضمینی بودن چک استناد نمود و در هر صورت محکوم به پرداخت خواهید گردید.
2-  در فرضی که امکان اثبات تضمینی بودن چک وجود نداشته باشد که در این صورت نیز با توجه به این که صرف وجود چک در دست دارنده دلیل بر مدیونیت صادر کننده می باشد شما محکوم به پرداخت وجه چک در حق دارنده خواهید گردید. 
بنابراین بسته به این که شما در کدام یک از این دو وضعیت قرار گرفته باشید اقدام شما متفاوت می گردد. برای پس گرفتن چکی که بابت تضمین به شخصی سپرده اید باید اولا تعهد خود را ایفا نموده باشید و سپس با ارسال اظهارنامه به شخص از وی درخواست نمایید با عنایت به انجام تعهد، نسبت به استرداد لاشه ی چک به شما اقدام نماید. و در صورت عدم استرداد لاشه چک بسته به این که چک امانی سپرده شده باشد یا بابت تضمین باشد می توانید نسبت به طرح شکایت کیفری خیانت در امانت و یا دعوای حقوقی استرداد لاشه ی چک اقدام نمایید.

_{^{مستندات قانونی - استرداد چک تضمینی}}

ماده ۱  قانون صدور چک

 انواع چک عبارت است از:
۱- چک عادی،‌ چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر می‌کنند و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
۲- چک تایید شده، چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تایید می‌شود.
۳- چک تضمین‌ شده، چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود.
۴- چک مسافرتی، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک توسط نمایندگان و کارگزارن آن پرداخت می‌گردد.
تبصره (الحاقی ۱۳۹۷/۸/۱۳) - قوانین و مقررات مرتبط با چک حسب مورد، راجع به چک‌هایی که به شکل الکترونیکی (داده پیام) صادر می‌شوند نیز لازم‌الرعایه است. بانک مرکزی مکلف است اقدامات و دستورالعمل‌های لازم در خصوص چک‌های الکترونیکی (داده پیام) را ظرف یک سال پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون انجام دهد.
تبصره یک ماده 21 مکرر (الحاقی 1397)-  در مورد برگه چک‌هایی که از دسته‌چک‌های ارائه شده پس از پایان اسفندماه سال ۱۳۹۹ صادر می‌شوند، تسویه چک صرفاً در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک براساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورتی‌که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک‌ها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند. در این موارد، صدور و پشت‌نویسی چک در وجه حامل ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت نویسی چک خواهد بود. چک‌هایی صادر شده از دسته‌چک‌هایی که تاریخ ارائه آن دسته‌چک‌ها قبل از زمان مذکور در این تبصره باشد، تابع قانون زمان ارائه دسته‌چک‌ ست و بانک‌ها بدون نیاز به ثبت آن چک‌ها در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه چک اقدام می‌کنند. در کلیه برگه‌های دسته‌چک‌های ارائه شده پس از تاریخ فوق‌الذکر باید عبارت (صدور و پشت‌نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است.) درج شود. (اصلاحی ۱۴۰۰/۱/۲۹)

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما