X
 مراحل درخواست اعسار و تقسیط محکوم به

  مراحل درخواست اعسار و تقسیط محکوم به

کسی که در یک دادرسی حقوقی به پرداخت وجه نقد محکوم می شود در صورت ناتوانی از پرداخت یکجای محکومٌ به (مبلغی که به آن حکم شده) میتواند تقاضای اعسار یا تقسیط بنماید. منظور از اعسار، اثبات ناتوانی از پرداخت و منظور از تقسیط، قسطی کردن بدهی است. هر چند که این دو، مفاهیم متفاونی بوده و مستندات قانونی مختلفی دارند، ولی در عمل به جای هم به کار برده شده و در نتیجه رویه ایجاد شده، چه موضوع درخواست اعسار باشد و چه تقسیط، حکم دادگاه بر مبنای تقسیط و قسطی کردن صادر می شود.در واقع آنچه از قوانین استنباط و استخراج می شود این است که قاضی ممکن است در مقابل ادعای ناتوانی از پرداخت بدهی به سه روش موضع گیری نموده و رای صادر کند ؛ 1- قسطی کردن بدهی 2- دادن مهلت 3- برائت موقتی ذمه تا حصول توانایی مالی برای پرداخت.متداول ترین حالت قسطی کردن بدهی است.بر خلاف باور معمول برای اثبات اعسار و طرح این ادعا و تقدیم دادخواست یا دفاع در قبال ادعای اعسار، می توان وکیل گرفت و داشتن وکیل دلیلی بر توانایی مالی شخص محسوب نمی شود.

 

  |  
بازدید: 344401
  |  
امتیاز: Article Rating

 

اعسار و تقسیط محکوم به (دلایل اعسار و رای دادگاه)

  • محكوم‌عليه برای اثبات اعسار خود در دعوای اعسار از پرداخت محکوم‌به و تقاضای تقسیط آن، مي‌بايست دلايل خود را به دادگاه صادرکننده رای ارایه کند.
  • یکی از مهمترين دلایل استنادی خواهان دعوای اعسار می‌تواند استشهاديه تنظيمی باشد.
  • با دقت در فرآيند مربوط به دادرسی و توجه به دلايل ابرازی اعسار مي‌توان به خوبی دريافت كه تشريفات قانونی برای استناد به دليل شرعی شهادت شهود همیشه باید رعايت شوند به طوری كه مطابق با ماده 151 قانون آيين دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور كيفری مصوب سال 1378، قاضی دادگاه باید از شهود تعرفه‌شده متهم دعوت به عمل آورد و حضورا اظهارات آنها را در صورت‌جلسه درج کند. 
  • مقررات اتیان سوگند و تحلیف نیز در این زمینه باید رعایت و شهود خواهان اعسار باید در دادگاه بدوی حاضر شوند و گفته‌های خود سوگند یاد کنند.
  • علاوه بر این مقررات جرح شهود نیز بااهمیت است. در این خصوص دادگاه بدوی می‌بایست از خوانده دعوای اعسار نیز در یك جلسه جداگانه دعوت به عمل آورد و اظهارات وی را نیز در جرح احتمالی شهود تعرفه‌شده استماع کند.
  •  ترتیب قانونی به خوانده دعوای اعسار فرصتی برای اثبات جرح شهود در صورت امكان همچنین امكان ایجاد حق سوال از شهود تعرفه‌شده خواهان اعسار می‌دهد.
  • قاضی دادگاه نمی‌تواند صرفاً به استناد یك برگ استشهادیه منسوب به افراد ناشناس به عنوان شهود، بی‌آنكه احضار و احراز هویت شوند، رای به اعسار متقاضی اعسار به طور غیرمستقیم صادر کند.
  •  مراد از جرح شاهد طبق قانون اعلام فقدان یکی از شرایط لازم برای شهادت دادن در شاهد است. همچنین تعدیل شاهد، شهادت بر دارا بودن شرایط لازم برای شهادت در یک شاهد است.
  • در برخی مواقع دیده می‌شود که استشهادیه تنظیمی دارای ایرادات عدیده‌ای است به این صورت که در استشهادیه تنظیمی بدون درج اظهارات شهود تعرفه‌شده، شهود مذكور صرفا به گواهی اظهارات از پیش‌نوشته‌شده خواهان دعوای اعسار به صورت صوری مبادرت می‌کنند و صرفا فرم از قبل چاپ‌شده مشخصات خود را به رسم رفاقت پر می‌کنند.
  • دو حالت بیشتر متصور نیست: در فرض اول شهود فوق با وجود خواندن مفاد استشهادیه و ملاحظه قید درخواست از آنان برای بیان اطلاعات خود در خصوص مدعی اعسار، اساسا هیچ اطلاعی از وضع مالی وی ندارند و صرفا استشهادیه اخیر را به منظور رفاقت یا سایر معذورات امضا کرده‌اند.
  • در فرض دیگر شهود بدون خواندن مفاد استشهادیه و صرفا به رسم رفاقت ذیل هر آنچه را مدعی اعسار انشاء کرده است بدون آگاهی از مفاد و موضوع اصلی استشهادیه امضاء کرده‌اند.
  • طبق ماده 506 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379 یكی از اركان شكلی یك استشهادیه قانونی، درج نسبت شهود با مدعی اعسار همچنین ذکر منشأ اطلاعات آنها در زمینه عدم تمکن مالی خواهان دعوا در استشهادیه است.
  •  در برخی از احکام اعسار دیده می‌شود که دادگاه اعلام کرده است كه صرفا به علت عدم معرفی مال از سوی خواهان، به تقسیط محکوم‌به موضوع دعوا حكم صادر می‌شود؛ در حالی كه ممكن است شخصی اموال متعدد و زیادی داشته باشد، ولی محكوم‌له قادر به شناسایی آنها نباشد. به نظر می‌رسد صرف این موضوع نباید مجوزی برای تقسیط محكوم‌به یا پذیرش اعسار مدعی باشد.
  • از لحاظ قانونی نه محكوم‌له وظیفه دارد كه اموال محكوم‌علیه را معرفی كند و نه صرف عدم توانایی بر این مساله مجوزی بر نقض اصل عدم اعسار و ملائت طبع افراد می‌شود. 

 

 

نمونه عملی یک پرونده اعسار و تقسیط 

خلاصه دادخواست اعسار 

خواهان دعوا با ارایه دادخواستی منضم به اصل استشهادیه محلی و در صورت لزوم شهادت شهود مبنی بر اعسار از پرداخت محكوم‌به،  به نحو یکجا به مبلغ هشتصد میلیون ریال در حق خوانده دعوا در بخش مربوط به شرح دادخواست خود اظهار داشته است: «اینجانب فردی معسر و فاقد هرگونه اموال و املاك و فاقد بضاعت مالی بوده و به هیچ وجه قادر به پرداخت محكوم‌به به صورت نقدی و یكجا نمی‌باشم. به این ترتیب مستندا به استشهادیه تنظیم‌شده توسط اینجانب در جهت تقسیط محكوم‌به با توجه به مقررات قانون اعسار و قانون نحوه اجرای محكومیت‌های مالی استدعای رسیدگی و صدور حكم اعسار از پرداخت مبلغ محكوم‌به و پرداخت به صورت تقسیط را از دادگاه محترم عمومی حقوقی دارم.»  

 

 

رونده رسیدگی به اعسار و تقسیط 

پرونده فوق پس از طی شدن تشریفات مربوط به ثبت، به یکی از شعبات حقوقی مجتمع قضایی ارجاع می‌شود. دفتر شعبه پس از ثبت پرونده آن را به نظر قاضی محترم دادگاه می‌رساند. وی نیز با ملاحظه کامل بودن محتویات پرونده دستور تعیین وقت جلسه رسیدگی را به دفتردار خود می‌دهد در نتیجه وقت جلسه رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می‌شود. جلسه رسیدگی در موعد مقرر تشکیل می‌شود و  خواهان و خوانده در دادگاه حضور می‌یابند. خواهان اظهارات را به شرح دادخواست تکرار  و از دادگاه استماع شهادت شهود خود را تقاضای می‌کند. دادگاه شهادت هر یك از شهود را به طور جداگانه می‌شنود که همگی بر عدم بضاعت مالی خواهان شهادت می‌دهند و خوانده نیز بدون ارایه دلیلی صرفا اظهارات خواهان را تکذیب می‌کند.  

 

رای دادگاه بدوی درخصوص اعسار و تقسیط 

دادگاه پس از استماع اظهارات خوانده ختم رسیدگی را اعلام و اقدام به اصدار رای به شرح ذیل می‌کند:

«با عنایت به دادخواست تقدیمی به خواسته اعسار از پرداخت نقدی و یكجای محكوم‌به و با توجه به مجموع اوراق پرونده نظر به اینكه همگی شهود به اعسار و تنگدستی خواهان شهادت داده و خوانده در قبال دعوی خواهان و مستندات وی هیچ‌گونه ایراد و دفاع موثری به عمل نیاورده، دعوای خواهان را ثابت و به استناد ماده یك 1 و37  قانون اعسار حكم به اعسار خواهان از پرداخت یكجا و دفعتا واحده محكوم‌به صادر و اعلام و چون بنا به شهادت شهود خواهان توانایی پرداخت قسطی محكوم به را دارد، به استناد قانون نحوه اجرای محكومیت‌های مالی مقرر می‌دارد، خواهان ابتدا دویست میلیون ریال  و هر ماه بیست میلیون ریال از مابقی محكوم‌به را تا استهلاك كامل آن در حق خوانده بپردازد. رای صادره حضوری و تا 20 روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان تهران خواهد بود.» 

 

 

نکات پرونده اعسار و تقسیط 

در بررسی رسیدگی به پرونده و رای فوق نکات ذیل حایز اهمیت است:

طبق ماده 1 قانون اعسار: «معسر كسی است كه به واسطه عدم كفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود قادر به پرداخت مخارج محاكمه یا دیون خود نباشد». طبق ماده 23 همین قانون: «مدعی اعسار باید شهادت كتبی لااقل چهار نفر از اشخاصی كه از وضع معیشت و زندگانی او مطلع باشند، به دادخواست خود‌ ضمیمه کند. در شهادت‌نامه مذكور باید اسم و شغل و وسایل گذران مدعی اعسار و عدم‌تمكن او برای پرداخت محكوم‌به یا دین با تعیین مبلغ آن ‌تصریح شود». در ضمن‌ بنا به ماده 37، «اشخاصی كه دارایی نداشته یا دارایی آنها كافی برای پرداخت تمام بدهی نباشد، ولی با عایدات شغل و حرفه خود بتوانند تمام یا ‌قسمتی از بدهی خود را بپردازند محكمه با در نظر گرفتن مبلغ بدهی و عایدات‌ بدهكار و معیشت ضروری او میزان و مدت و عده اقساطی را كه باید داده شود، تعیین خواهد كرد». بنابراین دادگاه با احراز شرایط فوق، اعسار کلی یا جزیی خواهان را از پرداخت محکوم‌به صادر می‌کند. البته آنچه معمول است، دادگاه‌ها عموما با حکم تقسیط، اعسار جزیی را قبول می‌کنند و در مقابل ادعای اعسار کلی مقاومت می‌کنند.

آنچه در این دعواها معمول است، خواهان شهادت 4 نفر را ضمیمه دادخواست می‌کند  و عامل مهم در احراز اعسار خواهان از پرداخت محكوم‌به و تقسیط، استشهادیه استناد‌شده و تایید شهادت شهود به خواسته اعسار می‌باشد. البته مستندا به ماده 1285 قانون مدنی: «شهادت‌نامه سند محسوب نمی‌شود و فقط اعتبار شهادت را خواهد داشت». بنابراین طبق قواعد شهادت باید شهود در دادگاه حاضر و به ادای شهادت بپردازند.در مورد دعوای فوق دادگاه با بررسی دلایل خواهان و پس از استماع شهادت شهود خواهان و احراز شرایط و اعسار خواهان از طریق شهادت 4 نفر و به نحو صحیح و قانونی مبادرت به صدور رای کرد.

 

راه های ارتباط، مشاوره و اعطای وکالت به وکیل جهت مطالبه وجه و طلب

 

ایجاد شده توسط مسعود محمدی، وکیل پایه یک دادگستری
3.06 از 5 (155 امتیاز)
پرسش و پاسخ‌های متداول
پس از صدور حکم محکومیت طرف به پرداخت بدهی و قطعیت رای می توان دادخواست اعسار و تقسیط محکوم به را تقدیم نمود.اصولا تقدیم دادخواست اعسار و تقسیط به منزله قبول بدهکار بودن است و این درخواست با شکایت راجع به اصل محکوم به در مراحل بالاتر قابل جمع نیست؛ پس در زمان تقدیم آن باید دقت و توجه نمود.
دادگاه بدوی صادرکننده حکم محکومیت، صلاحیت رسیدگی بدوی به دعوای اعسار و تقسیط را دارد اما در مراجع عالی تر و پس از اعتراض و تجدیدنظر خواهی ضرورتاً رسیدگی تجدیدنظری به درخواست اعسار به همان شعبه رسیدگی کننده تجدیدنظر راجع به اصل خواسته ارجاع نمی شود.
بر خلاف باور غلط رایج انتخاب وکیل برای درخواست اعسار نه تنها ضرری به حال محکوم علیه ندارد بلکه امنیت و نتیجه دعوا را نیز به نوعی تضمین می نماید چرا که دعوای اعسار واجد حساسیت ها و ظرایفی است که فقط تحت نظر یک وکیل به درستی و کمال انجام خواهد پذیرفت.
نتیجه درخواست اعسار یا تقسیط حسب مورد قسطی کردن بدهی یا معافیت موقت از پرداخت بدهی یا اعطای مهلت به محکوم عیله یا ترکیبی از همه اینها است البته با توجه به تشخیص قاضی.
اشتراک گذاری
نظرات

یکشنبه, 07 خرداد,1402

لیلا

با سلام
یک چک ما که امانت دست کسی بوده که خرج کرده. خودش هم پشت امضا کرده.موعد مقرر پول را نریخته و چک برگشت خورد.قرار بود خودش بدهد ولی نداد.بعد از سه ماه که ما پول را جور کردیم.دارنده چک گفت که من چک را گم کردم.بخاطر همون پول را در حساب نریختیم.بعد از سه سال که مداوم ازش خواستیم چک را وصول کنه.فهمیدیم دروغ گفته گم کردم که خسارت بگیره.ماهم پول رو در حساب چک ریختیم.حالا رفته شکایت کرده و ادعای خسارت دارد. ما چگونه به قاضی اثبات کنیم که ما دروغ ایشان را باور کرده بودیم و چون چک قدیمی و در وجه حامل بود، برای اینکه کس دیگری چک را برداشت نکنه تو حساب چک نریختیم؟

پنجشنبه, 04 خرداد,1402

A‌‌li

سلام
من پشت چک امانتی را امضا کردم با وجود شاهد ودست نوشته که چک امانتی بوده ولی قاضی حکم توقیف ماشینم داده که تنها راه درآمدم ماشین هستش توقیف شده اعسار میشه زد راه کارش چی هستش

یکشنبه, 30 بهمن,1401

مرتضی

سلام وقتتون بخیر برای بنده 2میلیارد وثیقه معین کردند. راهی برای کم کردن قرارم هست اگر هست راهنمایی کنید ممنون

ﺳﻪشنبه, 04 بهمن,1401

علی بابا

سلام بنده محکوم به پرداخت مبلغی هستم که شاکی ماشین بنده را که وسیله امرار معاش من بوده را نیز توقیف کرده است و من بیکار هستم درآمدی ندارم چطور میتوانم ماشینم را رفع توقیف کنم و مبلغ بدهی را به صورت قسطی پرداخت کنم در مرحله اول باید چیکار کنم ممنون میشم کامل راهنمایی کنید

چهارشنبه, 21 دی,1401

سوری

آیا بدهکاربعدازتقسیط وپیش تعیین شده سرباز بزندپرونده به حالت اولیه برمی گردد.
آیا چکی که مهرشرکت دارد حکم جلب نباید برای مدیرعامل که صادرکننده چک وامضاکننده است صادر می شود؟

یکشنبه, 18 دی,1401

آزاد میرآبادی

سلام ، بنده دقیقا یکساله از شخصی مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان طلب دارم و در دادگاه محکوم شدو یکماهه جلبش کردم . ایشان دارای ۱۰۰ راس و بیشتر گوسفند هست ولی اعسار داده .
سوالم اینه که آیا اعسارشون پذیرفته ست؟
وآیا دام میتونه بعنوان اموال وی ثابت بشه؟

یکشنبه, 22 آبان,1401

فرزاد درگاهی

سلام ایا شخص مسیحی میتواند استشهاد اعسار را گواهی کند و بعنوان شاهد در دادگاه حاضر شود

یکشنبه, 08 آبان,1401

محمد

سلام خسته نباشید
من سفته ای از بابت بدهی به کسی داده بودم بعدمراحل شکایت و جلسه اول.بدون حضوربنده محکوم به پرداخت کل سفته شدم.و پرونده در مرحله اجرای احکام هست آیا من الان میتونم درخواست اعسار بدم؟ و چه مدارکی لازمه

یکشنبه, 10 مهر,1401

فخاری

باسلام
تقاضای اعسار را باید به شعبه ایی ک حکم صادر کرد ارائه داد یا میشود غیر حضوری به خدمات قضایی ارائه بدیم؟

پنجشنبه, 10 شهریور,1401

شاکر

با سلام و احترام،پس از تایید شدن دادنامه بدوی مبنی بر پذیرش اعسار در دادگاه تجدیدنظر،پرونده به چه مرجعی ارجاع می‌شود؟دادگاه صادرکننده نخستین رأی یا داسرا؟ممنون از وقتی که میگذارید.

چهارشنبه, 26 مرداد,1401

ابوالفضل محمدزاده

سلام بنده بابت سفته مبلغ ۵ملیون به ناحق در شورا ای حل اختلاف محکوم شدم آیا میتوانم تقاضای تقسیط بدهم لطفا جواب بدید

دوشنبه, 10 مرداد,1401

زهرا

سلام،یه بنده خدایی از قبلا چک ما دستش بوده حالا طرف شکایت کرده،حالا ما وکیلم گرفتیم میگه تقاضای اعسار بدین،اعسار مگر به معنی این نیست که ما بدهی رو قبول داریم و میخایم اعسار بدیم؟

ارسال نظر جدید

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

رزرو وقت مشاوره حقوقی با وکیل

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی از دفتر وکیل مسعود محمدی و دفتر وکالت دادگران حامی و جهت هماهنگی و رزرو وقت مشاوره حقوقی حضوری و مشاوره حقوقی تلفنی، کلیک کنید.