شروط ضمن عقد نکاح یا شرایط عقدنامه ازدواج

شروط ضمن عقد نکاح یا شرایط عقدنامه ازدواج

شروط ضمن عقد در واقع امکانی است که قانونگذار در اختیار افراد قرار داده که عقد و قرارداد مورد نظر را به میل، خواسته و انتظارات خود نزدیک نمایند.بر اساس قانون مدنی ایران، ازدواج یک عقد لازم الاجرا است که در پی آن هر یک از زن و مرد قهراً شروط و تعهداتی را متحمل می‌شوند و در عین حال از حقوقی هم برخوردار هستند.شرایط عقد نکاح یا جزء اقتضای ذات عقد هستند که غیر قابل خدشه و عدول محسوب می شوند یا جزء شرایط قانونی هستند که گاهی می شود بر خلاف آن توافق نمود یا جزء شرایط ضمن عقد که در صورت مباح، قانونی و مشروع بودن می توان ضمن عقد جهت تکمیل و غنا عقد درج نمود که در این میان جایگاه شروط ضمن عقد نیز قابل توجه است. از این جهت که میتوان با اعمال و استفاده به جا از این امکان حقوقی که در انحصار مرد بوده است را در جهت تساوی حقوق به زن هم داد.

  |  
بازدید: 410637
  |  
امتیاز: Article Rating

 

چند نکته در خصوص شروط ضمن عقد نکاح

  • از سال 1360 به بعد در سند ازدواج، شروطی به عنوان «شرط ضمن‌العقد» پیش‌بینی شد که سردفتر مكلف است قبل از اجرای صیغه عقد آنها را برای زوجین قرائت و در صورت ضرورت مفهومشان را برای آنها بیان کند تا طرفین با آگاهی كامل ذیل شروط مورد قبول خود را امضا کنند.
  •  زوجین می‌توانند طبق ماده 1119 قانون مدنی ایران علاوه بر شروط چاپ‌شده در قباله نكاحیه هر شرطی را كه مایلند به عقدنامه اضافه کرده و با امضای خود آن را الزام‌آور کنند.
  •  در قانون مدنی، شوهر در برابر زن دارای حقوق و اختیاراتی است كه زن فاقد آن است، از جمله طلاق دادن زن، ازدواج مجدد، تعیین محل سكونت و زندگی خانوادگی و ... اگر چه این حقوق همراه با تكالیفی است كه شوهر در برابر زن و خانواده خود دارد، اما ممكن است برخی مردان از این حقوق قانونی سوءاستفاده کنند، بنابراین طبق مجوز قانون مدنی زنان نیز می‌توانند با استفاده از شروط ضمن‌العقد تا حدودی محرومیت‌های قانونی خود را جبران كنند که این راه‌حل در ماده 1119 قانون مدنی بیان شده است:
  • «طرفین عقد می‌توانند هر شرطی كه مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر مطرح کنند، مثل اینكه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود، یا ترک انفاق کند یا علیه حیات زن سوءقصد كند یا سوءرفتاری کند كه زندگی آنها با یكدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وكیل و وكیل در توكیل باشد كه پس از اثبات تحقق شرط در محكمه نهایی خود را مطلقه سازد.»آنچه در ماده ذكر شده، جنبه تمثیلی دارد و زوجین می‌توانند “هر شرط” دیگری نیز برای حق طلاق زن تعیین كنند، از جمله اعتیاد یا محكوم شدن به حبس بیش از مدت معین.
  • توضیح این نكته ضروری است كه شرط مخالف مقتضای عقد شرطی است كه با فلسفه عقد در تضاد است که البته در این مورد نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از فقها عقیده دارند فلسفه عقد ازدواج، تشكیل خانواده و تمتع جنسی زوجین از یكدیگر است، در حالی که اجماع فقها بر این است که زن می‌تواند شرط عدم رابطه جنسی بگذارد و منع شرعی ندارد.
  • شرط موافق مقتضای عقد شرطی است كه با مقتضای عقد مخالف نبوده و در صورت توافق طرفین می‌توان آن را جایگزین قانون کرد.آشنایی با این راه‌حل به زنان اجازه می‌دهد تا زمانی كه قوانین اصلاح شود، از این شروط برای جبران كمبودهای حقوقی خود استفاده كنند و در صورت بروز اختلاف تا حدودی از حقوق خود دفاع كنند.
  •  از سال 1360 به بعد در سند ازدواج كه از طرف اداره ثبت اسناد چاپ می‌شود، شروطی به عنوان «شرط ضمن‌العقد» پیش‌بینی شده و سردفتر مكلف است قبل از اجرای صیغه عقد آنها را برای زوجین قرائت و مفهوم آنها را به زوجین برساند تا هر شرطی كه مورد قبول آنها است، امضا کنند.
  • باید افزود كه زوجین می‌توانند علاوه بر شروط چاپ شده در قباله نكاحیه هر شرطی را كه مایل باشند و خلاف مقتضای عقد نباشد، به آن اضافه كنند، از جمله زن می‌تواند شرط كند كه اجازه خروج از كشور را دارد و مرد نمی‌تواند مانع از خروج او شود یا زن حق انتخاب مسكن یا ادامه تحصیل و اشتغال به كار و حق حضانت اطفال در صورت وقوع طلاق را داشته باشد.

 

 

شروط  قابل درج در قسمت توضیحات عقدنامه

این شروط به طور چاپی در عقدنامه های ازدواج وجود نداند ولی می توان در قسمت توضیحات آنها را نوشت :

 

الف) شرط تحصیل

زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله كه زوجه لازم بداند و در هر كجا كه شرایط ایجاب کند، مخیر 
می‌سازد.

 

ب) شرط اشتغال

مطابق قانون، اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا زن باشد، مرد می‌تواند همسر خود را از آن شغل منع كند. با توجه به این كه امكان تفسیرهای مختلف از این متن قانونی وجود دارد، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می‌شود: زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی كه مایل باشد، در هر كجا كه شرایط ایجاب کند، مخیر می‌سازد.
 

ج) شرط وكالت زوجه در صدور جواز خروج از كشور

 مطابق قانون گذرنامه، زنان متأهل فقط با اجاره‌ كتبی همسر خود می‌توانند از كشور خارج شوند.

  • با توجه به اینكه این مسأله در عمل مشكلات فراوانی را ایجاد می‌كند، "عبارت زوج به زوجه، وكالت بلاعزل می‌دهد كه با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا كتبی مجدد شوهر، از كشور خارج شود. تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از كشور به صلاحدید خود زن است" به منزله‌ شرط در حین عقد ازدواج پیشنهاد می‌شود.

 

د) شرط تقسیم اموال موجود میان شوهر و زن پس از جدایی

زوج متعهد می‌شود هنگام جدایی اعم از آن كه به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن  نیمی از دارایی موجود خود را اعم از منقول و غیرمنقول كه طی مدت ازدواج به دست آورده است به زن منتقل کند.بر این اساس، زوج ضمن عقد ازدواج متعهد می‌شود كه هر گاه طلاق به‌درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسرداری یا سوءاخلاق و رفتار او نباشد، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود را كه در ایام زناشویی با او به‌ دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه، بلاعوض به زوجه منتقل کند. 

 

هـ) حضانت فرزندان پس از طلاق

 زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق ‌کنند اولویت در حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با مادر باشد یا زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق کنند حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با هر کدام از والدین خواهد بود که بنا بر مصلحت طفل باشد. تعیین مصلحت طفل بر عهده کارشناس یا داور مرضی‌الطرفین خواهد بود.

 

و) شرط وكالت مطلق زوجه در طلاق

 زوج به زوجه وكالت بلاعزل با حق توكیل به غیر می‌دهد تا زوجه در هر زمان و تحت هر شرایطی از جانب زوج، به مطلقه کردن خود از قید زوجیت زوج به هر طریق اعم از اخذ یا بذل مهریه اقدام کند.

 

شروط ضمن عقدی که برای زوجه حق طلاق ایجاد می کند 

الف ـ استنكاف شوهر از دادن نفقه به مدت 6 ماه به هر عنوان و عدم امكان الزام او به تأدیه نفقه همچنین در موردی كه شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه ایفا نكند و اجبار او به ایفا هم ممكن نباشد.

ب ـ سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی كه ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کند.

ج ـ ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی كه دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌انگیز باشد.

د ـ جنون زوج در مواردی كه فسخ نكاح شرعا ممكن نباشد. (منظور جنون ادواری است.)

هـ ـ عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی كه طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد (مثلا زوج گدایی كند)

و ـ محكومیت شوهر به حكم قطعی به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی كه مجموعا منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حكم مجازات در حال اجرا باشد. در تمام این موارد، در صورتی حق طرح دعوای طلاق برای زن ایجاد می‌شود كه حكم قطعی محكومیت شوهر صادر شود و مرد در زندان باشد.

ز ـ ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری كه به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار کند.

ح ـ زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترك كند (تشخیص ترك زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است) یا 6 ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت كند.
ط ـ محكومیت قطعی زوج در اثر ارتكاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتكاب جرمی كه مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینكه مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی بوده، با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.

ی ـ در صورتی كه پس از گذشت 5 سال، زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.
ك ـ در صورتی كه زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
هـ ـ زوج بدون رضایت زوجه همسر دیگری اختیار كند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار نکند.

 

کاربرد شرایط مندرج در قباله ازدواج

پرسشی که در اینجا مطرح می شود، این است که‌ آیا صرف عمل نکردن مرد به هر یک از این شرایط می‌تواند دلیلی برای زن محسوب شود تا بر مبنای آن درخواست طلاق کند؟ آیا زن به راحتی می‌تواند طلاق بگیرد؟ یا اینکه تمامی مراحل قانونی طلاق را باید مانند سایر موارد عادی طی کند؟در پاسخ به این پرسش باید گفت که با تحقق یکی از این شرایط و اثبات آن در دادگاه، زن می‌تواند با استفاده از وکالت ضمن عقد با مراجعه به دادگاه خانواده و طی تشریفات قانونی از جمله داوری و قطعیت آن نسبت به اجرای طلاق اقدام کند.

 

3.08 از 5 (115 امتیاز)
نظرات

پنجشنبه, 29 شهریور,1403

Media

سلام اگه مرد دارای بیماری روانی دوقطبی باشه اما زنش حق طلاق نداشته باشه آیا با اثبات این بیماری دادگاه به زن حق طلاق میده؟ چون یکی از شروط دوازده گانه ی ضمن عقد داشتن بیماری لاعلاج روانی و جسمیه

پنجشنبه, 29 شهریور,1403

Media

سلام ایا مرد میتواند در عقد نامه ذکر کند که بعد از مرگش همسرش حق ازدواج با شخص دیگه ای رو نداره؟
اگه زنش این شرط رو در عقدنامه امضا کنه ایا نمی تونه بعد از فوت همسرش ازدواج کنه؟

چهارشنبه, 14 شهریور,1403

محمد

با سلام و عرض خسته نباشید
بنده به زودی قراره ازدواج کنم و میخوام دوتا شرط داخل عقدنامم بیارم
۱ _در صورت خیانت خانم مهریه باطل بشه و پرداخت نشه
۲ _به مدت ۲ سال پس از عقد امکان درخواست مهریه امکان پذیر نباشه
میخواستم از شما بپرسم چطوری این دوتا شرط به صورت قانونی بنویسم که همه نکات قانونیش حفظ بشه

دوشنبه, 05 شهریور,1403

مریم

با سلام. در مورد حق طلاق که فرمودید آیا راهی برای گرفتن حق طلاق از زوج جز درج در عقدنامه هست؟ چون گفته شده که عملا بنا به شرایطی امکان ملغی شدن این شرط ضمن عقد توسط زوجه ممکن هست

دوشنبه, 31 اردیبهشت,1403

بی نام

سلام
من و همسر آیندم تا چند وقت دیگه قراره عقد‌کنیم
متاسفانه خانواده همسرم تقاضای مهریه ی سنگین دارن و به چیز دیگه ای هم قانع نمیشن
میخواستم ببینم بعدا میشه تو دفتر ثبت اسناد مجددا مهریه رو تغییر داد؟ یعنی برگه ای تنظیم بشه که تو اون مهریه جدید و توافقی که بین خودمون تنظیم شده رو جای مهریه اصلی بذاریم؟

ﺳﻪشنبه, 08 اسفند,1402

رضا

سلام. بنظر من این شرط و شروط هایی که در سندازدواج ذکر شده و مرد چشوشو میبنده و امضا میکنه کاملا ناعادلانه و بیرحمانه هست. یعنی که چی زن هم حق مهریه نجومی و هم حق نفقه و هم حق طلاق و هم حق تصنیف اموال و هم حق تعیین اقامتگاهو..... این کاملا بی انصافیست .پس بفرمایید مرد در اینجا نقش برده وغلام حلقه بگوش داره. پس خیانت زنان چی ؟ زنی که ماهی یه بار هم تمکین جنسی نمیکنه چی؟ زنی که با مردای غریبه میپره چی؟ زنی که اخلاق نداره بی احترامی میکنه بی حرمتی میکنه چی؟شما بگید تکلیف این مرد چیه؟ بنظر شما جرات میکنه با وجود مهریه سنگینی که توی پاچه اش گذاشتن زنش رو طلاق بده؟ مرگ بر فمینیست.

پنجشنبه, 03 اسفند,1402

محمد

سلام آیا می شود پرداخت مهریه را مشروط به طلاق (آن هم در صورتی که دادگاه به نفع زن حکم کند یا مرد فلان شرط و فلان شرط را رعایت نکند،) کرد؟؟


پاسخ وکیل :
با سلام
به مجرد عقد ، زن مالک مهر می شود و بر ذمه زوج است که آن را پرداخت کند و هیچ تراضی یا توافقی در خصوص مشروط کردن مهریه به امر خاصی صحیح نمی باشد.

یکشنبه, 01 بهمن,1402

رضا

سلام با توجه به اینهمه قانونی که برای مرد نوشته شده میشه مرد هم در عقد نامه شرط کنه در صورت وقوع خیانت از سمت زن مرد میتونه اونو بدونه هیچ مهریه ای طلاق بده؟


پاسخ وکیل:
با سلام
بله امکان درج چنین شرطی وجود دارد.

پنجشنبه, 27 مهر,1402

فاطمه

با سلام.۱_ایا نوشتن شروط ضمن عقد(شرط تحصیل،شرط اشتغال و...) باعث لازم الاجرا شدن ان میشود؟یا بعد از عقد باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرد و شروط را به طور رسمی انتقال داد؟۲_نوشتن شروط به صورت (وکالت در حق طلاق)در عقد نامه درست است ؟


پاسخ وکیل:
با سلام
عقدنامه ازدواج یک سند رسمی است و از نظر اعتبار و قابلیت استناد هیچ فرقی بین مندرجات عقدنامه ازدواج و سند رسمی تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی نیست. در مورد وکالت در طلاق نیز چنین است؛ با این تفاوت که چون این حق به طور کامل و با همه ملزومات در عقدنامه درج نمی شود در مرحله اعمال مشکل ساز است. به عنوان مثال در عقدنامه های ازدواج به دلیل مسامحه و فقدان اطلاعات عملی سردفتران ازدواج معمولا توکیل ، قبول بذل، اجرای حکم و اسقاط حق تجدیدنظر و فرجام درج نمی شود و عملاً حق طلاق را بلا استفاده می نماید.

یکشنبه, 25 تیر,1402

علی

اگر مرد قبل از ازدواج خونه و ماشین داشته باشه بعد ازدواج کنه بعد خدایی ناکرده منجر به طلاق بشه ایا باید این اموالی که قبل از ازدواج داشته رو هم تقسیم کند؟


پاسخ وکیل:
با سلام
این اموال تحت عنوان تنصیف اموال تقسیم نخواهد شد.

چهارشنبه, 05 بهمن,1401

هادی

باسلام و خسته نباشیدبه علت رابطه ی نامشروع غیر زنا محکوم به شلاق شده ام. ایا دادگاه با این حکم حق طلاق را به زن میدهد و زن میتواند خود را مطلقه کند؟


پاسخ وکیل:
با سلام
این وضعیت می تواند مصداق عسر و حرج و وقوع حق طلاق برای زن باشد.در واقع وفاداری و دوری از هرزگی شرط ضروری و نانوشته ازدواج است که در فرض شما مورد نقض قرار گرفته و می تواند زن را دچار عسر و حرج نماید و ادامه زندگی با شما را با سختی مواجه کند.

جمعه, 30 دی,1401

رها

سلام بعد از عقد میشه این حقوقی ک گفتین اضافه بشه ؟ حق مسکن اولاد و تنصیف اموال حق اشتغال ... ؟ بعد از روز عقد اضافه بشه


پاسخ وکیل:
با سلام
بله می شود ولی نه در عقدنامه ازدواج بلکه فقط در سند جداگانه و در دفترخانه اسناد رسمی.

ارسال نظر جدید

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

دسته بندی مطالب و مقالات

Skip Navigation Links.

رزرو وقت مشاوره حقوقی با وکیل

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی از دفتر وکیل مسعود محمدی و دفتر وکالت دادگران حامی و جهت هماهنگی و رزرو وقت مشاوره حقوقی حضوری و مشاوره حقوقی تلفنی، کلیک کنید.