عقد مضاربه یکی از عقود معین و شرعی است که از فقه به قانون مدنی راه یافته است.در خصوص تاریخچه و زمان پیدایش این عقد گفته شده است که قبل از اسلام و در سرزمین های غیر مسلمان و دارای رونق اقتصادی و تجاری نیز وجود داشته.مفهوم کلی مضاربه این است که شخص صاحب سرمایه با توافق بر سر میزان سود آن را در اختیار شخص عامل یا مضارب می گذارد تا از طریق تجارت و با شرط حفظ سرمایه آنچه بعنوان سود حاصل می شود را به نسبت و درصد بین خود تقسیم کنند.وجه تمایز مهم مضاربه و معامله ربوی این است که میزان سهم مضارب از سود به صورت درصد مشخص می شود و نه مبلغ؛ که البته امکان تضمین اصل سرمایه و حداقل سود از سوی عامل به نفع مضارب وجود دارد.مهم ترین کارکرد عقد مضاربه در حال حاضر بعنوان یک عقد اسلامی توجیه معاملات ربوی و اخذ سود و نزول از سوی بانک ها در عملیات موسوم به بانکداری اسلامی است! هر چند که به نظر نگارنده در صورت آشنایی و اطلاع، اشخاص عادی و شهروندان می توانند از آن بعنوان روش صحیح و سرمایه گذاری قانونی یا سپردن سرمایه به فرد دارای تخصص و تجربه بهره ببرند. ولی متاسفانه همانطور که گفته شد به جای استفاده ی عوام و مردم عادی از این تاسیس به عناون سرمایه گذاری به روش قانونی بانکهای ربا دهنده از آن برای توجیه معامله ربوی خود بهره میبرند. و عجیب است که حاکمیت نیز با آنها همراه است و برای آنها قانون هم وضع میکند. البته تردیدی نیست که بر مبنای قاعده “الاعمال و بالنیات” هم رفتار بانکها به عنوان ربا گیرند و هم مشتریان آنها به عنوان ربادهنده خلاف و نامشروع است.
مشاوره با وکیل دعاوی ملکی و قراردادها در تهران
نمونه متن یک قرارداد مضاربه یا سرمایه گذاری شرعی
ماده یک – طرفین قرارداد مضاربه
مالک : خانم / آقای : ………… فرزند: ………… دارای شماره ملی : ………… صادره از : ………….. متولد: …………. به نشانی : ………… کد پستی …….. و شماره تماس ………….. .
مضارب : خانم / آقای : ……….. فرزند: ………… دارای شماره ملی : …………. صادره از : …….. متولد : ………… به نشانی :………. کد پستی: ………. و شماره تماس …………… .
تبصره-نشانی مندرج در این قرار داد اقامتگاه قانونی طرفین شناخته می شود.در صورت تغییر نشانی طرفین ملزم هستند با پست سفارشی حداقل به مدت 10 روز قبل از تغییر نشانی،این تغییر را به طرف مقابل اطلاع دهند در غیر اینصورت تمامی مکاتبات و ابلاغیه ها و اظهار نامه های ارسالی به نشانی های مندرج در این قرار داد صورت خواهد گرفت و معتبر خواهد بود.
تنظیم تخصصی متن انواع قرارداد توسط وکیل
ماده دوم – سرمایه در قرارداد مضاربه
مبلغ ……….. ریال( ………تومان) وجه رایج/چک/اعتبار بانکی/واریز به حساب/ است که تماماً و نقداً /به تاریخ ……… از سوی مالک به مضارب تأدیه و تسلیم گردیده و مضارب با امضای ذیل این قرار داد اقرار به دریافت آن از مالک نمود .
ماده سوم – قدر السهم طرفین عقد مضاربه
حصه مالک از سود حاصله…………. (به حروف……….) و حصه مضارب ……….. (به حروف……….) از سود حاصله می باشد .
ماده چهارم – مدت قرارداد مضاربه
از تاریخ ……… شروع و در تاریخ …….. به مدت …….کامل شمسی خواهد بود.در صورت موافقت کتبی طرفین مدت زمان مذکور قابل تمدید است.
ماده پنجم – موضوع قرارداد مضاربه و سرمایه گذاری
سرمایه مورد مضاربه صرفاً در ………….. مورد استفاده قرار خواهد گرفت و لاغیر.در صورت تخلف مضارب از این مقرره، وی موظف است تمامی سرمایه دریافتی از مالک را در قبال اخذ رسید به وی مسترد نماید.این موضوع نافی حق مالک جهت رجوع به محکمه صالحه به منظور جبران خسارت نخواهد بود. حسب صلاحدید مالک،الزام مضارب به انجام تعهدات قرار دادی امکان پذیر است.
ماده ششم – تعهدات طرفین عقد مضاربه
الف – تعهدات مضارب در قرارداد مضاربه
1-6- مضارب حق دارد با مسئولیت خود نسبت به سرمایه با دیگری مضاربه نموده یا آن را به غیر به هر صورت ولو بصورت مشارکت ، نمایندگی ، صلح حقوق و وکالت و غیره واگذار نماید .
2-6- مضارب باید اعمالی را که برای انجام امور تجارت مذکور که متعارف و معمول مکان و زمان است بجا آورد و چنانچه در بعضی از مواقع از قبیل ترخیص یا پاساوان یا کابوتاژ یا ترانزیت نیاز به وکیل داشته حق دارد آن را بوکیل با قید مقاطع معین ارجاع دهد .
3-6- مضارب باید برای انجام مضاربه دفاتر روزنامه و کل که صفحات اول و آخر آن بامضای مالک و مضارب با قید تاریخ رسیده باشد تهیه کرده و تمامی امور مالی تجارت مورد مضاربه را در آن بدون ایجاد خدشه یا الحاق ثبت نماید و در صورتی که دفاتر مزبور تکافو ننماید به دفتر روزنامه یا کل جدید که بنحو مذکور باید بامضاء طرفین رسیده باشد حاصل جمع هر حساب را نقل داده و در آن عمل نماید .
4-6- ………… .
5-6- …………. .
6-6- …………. .
راهنمای جامع تنظیم قرارداد مشارکت و همکاری
ب – تعهدات مالک در عقد مضاربه
7-6- مالک حق دارد کلیه عملیات تجاری و محاسباتی و مالی مضارب را در خصوص این مضاربه در هر زمان بازرسی و رسیدگی کند .مضارب مکلف است به محض درخواست مالک این اسناد و مدارک را در اختیار وی قرار دهد.
8-6- این قرار داد بنا به علل موت یا جنون یا سفه احد از طرفین و مفلس شدن مالک یا تلف شدن تمام سرمایه و یا عدم امکان تجارتی که منظور و در این مضاربه قید شده ، منفسخ می گردد .
9-6- ………….. .
10-6- …………. .
ماده هفتم – حل اختلافات احتمالی طرفین مضاربه
در صورت بروز هر گونه اختلاف فی مابین ، طرفین مورد اختلاف را به داوری خانم / آقای : …………… فرزند آقای : …… ساکن:………. که در ذیل این قرار داد با امضاموافقت خویش را به این منظور اعلام نموده است، ارجاع خواهند نمود و رأی داور مذکور در مورد اختلاف ارجاعی در صورتی که منطبق با قوانین و مقررات مربوط به داوری مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی باشد قاطع و غیر قابل اعتراض و برای طرفین لازم الاجراء می باشد که بر مبنای آن طرف ذینفع حق صدور اجرائیه از طریق این دفترخانه علیه طرف دیگر دارد .
ماده هشتم – سایر شروط مضاربه
( در این قسمت اگر شروطی دیگر باشد ، تنظیم می گردد ) .
ماده نهم – نسخ قرارداد مضاربه
این قرار داد در 9 ماده و در 3 نسخه که هر سه نسخه درحکم واحد است تنظیم و بین طرفین مبادله گردید.
محل امضای مالک محل امضای مضارب محل امضای داور مرضی الطرفین
