راه های شکایت از پزشک بابت قصور پزشکی

_{^{پاسخ – چه راه هایی برای شکایت از پزشک معالج وجود دارد ؟}}

• در مواردی پزشک به دلیل بی مبالاتی، بی احتیاطی یا مهارت نداشتن یا رعایت نکردن مقررات دولتی مورد شکایت قرار می گیرند؛ شاکیان ممکن است شخص حقیقی باشند یا شخص حقوقی؛ در این موارد پزشکان باید با ارائه مدارک و مستندات لازم، پاسخگوی مراجع رسیدگی کننده به اتهامات و قصور پزشکی خود باشند.پ
• پزشکان از نظر قانونی مسئول خطاهای خود هستند. بنابراین اگر غفلت، عدم مهارت یا سهل انگاری آنان در درمان و رعایت نکردن مقررات دولتی و موازین پزشکی سبب خسارت بیماران شود ، باید آن را جبران کنند.
• انواع قصور پزشکی که نوعی جرم محسوب می شود و بنا بر ماده 291 قانون مجازات اسلامی نوعی جرم شبه عمد است؛ جرم شبه عمد عبارت است از رفتار بدون مسئولیت همراه با تقصیر است و قصد فعلی وجود دارد ولی قصد نتیجه مجرمانه ای وجود ندارد لذا قصد جرم ندارد که مجازات آن دیه است.
• در مورد جرایم غیرعمدی نیز ماده 145 قانون مجازات اسلامی، تحقق جرم غیر عمدی (اعم از شبه عمد یا خطای محض) منوط به احراز تقصیر است. در تبصره همین ماده نیز تقصیر را تعریف کرده است و مشتمل بر بی مبالاتی و بی احتیاطی می داند.

پاسخ به پرسش مطرح شده

اما در مورد سوال مطروحه باید ابتدا مباحث مربوط به اعتراض به قرار منع تعقیب پزشک خاطی را بیان کرد و سپس نحوه اقامه دعوا در سازمان پزشکی قانونی:
پس از انجام تحقیقات لازم و اعلام کفایت و ختم تحقیقات بازپرس مکلف است به صورت مستدل و مستند عقیده خود را در قالب قرار ظرف پنج روز اعلام کند و تکلیف بازپرس در این زمینه در ظرف مدت مزبور برای جلوگیری از تاثیرگذاری بر او و خروج از بی طرفی اوست.عدم اظهار نظر در مهلت پنج روزه، تخلف انتظامی محسوب می شود.
همچنین در صورت جرم بودن عمل ارتکابی و وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم قرار جلب به دادرسی و در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی یا فقدان وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده فوری نزد دادستان ارسال می شود.
همچنین قرارهای بازپرس در از جمله قرار منع یا موقوفی تعقیب به تقاضای شاکی قابل اعتراض است.
مرجع صالح جهت رسیدگی به اعتراض رای نهایی دادسرا، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به آن اتهام را دارد که ممکن است دادگاه کیفری یک یا دو استان باشد.رسیدگی به اعتراض در جلسه فوق العاده انجام می شود و به این معناست که جلسه بدون تعیین وقت قبلی تشکیل می شود و طرفین به جلسه دعوت نمی شوند و رایی که در دادگاه صادر می شود قطعی و غیر قابل تجدید نظر خواهی است.
دادگاه در صورتی که اعتراض شاکی را به قرار منع یا موقوفی تعقیب موجه بداند آن را نقص و قرار جلب به دادرسی صادر می کند و پرونده مجددا جهت رسیدگی به دادسرا ارسال می شود.

_{^{مراحل شکایت از پزشک در سازمان پزشکی قانونی}}

1- تنظیم شکواییه 

اولین مرحله ، طرح شکایت و پیگیری آسیب وارد شده به بیمار در اثر قصور پزشکی مراجعه و تظلم خواهی در سازمان نظام پزشکی میباشد. ثبت شکایت در این مرحله در فرم های از قبل تعیین شده ثبت می شود. پس از تکمیل مشخصات خود و پزشک معالج و محل انجام طبابت و بیان موضوع مورد شکایت عریضه در سامانه ثبت و به پزشک ابلاغ میشود.

2- مرحله شورای حل اختلاف 

مرحله بعدی از مراحل شکایت از پزشک ، ابلاغ به طرفین و دعوت از ایشان به جهت شکایت در شورای حل اختلاف میباشد. این امر به جهت سازش میان دو طرف در نظر گرفته شده که در صورت امکان جبران خسارت صورت پذیرد و بیمار از شکایت خود عدول کرده و آن را مسترد سازد و اعلام رضایت نماید. به دلیل ازدحام حجم دعاوی کیفری و بعضا طولانی شدن مراحل شکایت، قانون این امر را پیش بینی نموده تا در صورت امکان مشکلات جزیی به مصالحه ختم گردد تا بیش از این به حجم پرونده ها اضافه نگردد. در صورت عدم برقراری صلح و سازش میان طرفین ادامه رسیدگی شروع و پرونده به جریان می افتد و مراحل شکایت طی میشود.

3- مرحله ارجاع امر به پزشکی قانونی

مرحله بعدی، صدور نامه جهت معرفی بیمار به پزشکی قانونی میباشد. در پزشکی قانونی وضعیت کنونی بیمار ملاک عمل است. نوع و میزان عارضه بوجود آمده صورت برداری و ثبت میگردد. موضوع ارجاع بیمار به پزشکی قانونی در مراحل شکایت همواره ثابت میباشد. اما نکته حائز اهمیت در این موارد نوع، میزان و موضع آسیب میباشد. آسیب های عمومی و آن دسته از اعمالی که در صلاحیت پزشک عمومی باشد توسط پزشک حاضر در پزشکی قانونی بررسی و ثبت میشود. اما برای کشف و اعلام دقیق میزان خسارت و آسیب در مواردی که موضوع آن تخصصی بوده یا مربوط به مسائل داخلی می باشد، پزشکی قانونی بیمار را به پزشک متخصص معتمد خود معرفی میکند تا موضوع به صورت تخصصی مورد بررسی و اعلام قرار گیرد. این مرحله یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین مراحل شکایت از پزشک است.

4- مرحله طرح در کمیسیون های تخصصی 

و در آخرین مرحله، ارجاع نظریه پزشکی قانونی به همراه بیمار به کمیسیون های تخصصی میباشد که موضوع شکایت مورد بررسی قرار گرفته و میزان قصور و تخلف پزشک مشخص میگردد که این امر موجب مجازات پزشک می شود. لازم به ذکر است که نظر کمیسیون های مربوطه در هر مرحله از مراحل شکایت قابل اعتراض از ناحیه اصحاب دعوی میباشد. کمیسیون ها متشکل از پزشکان متخصص میباشد که در راستای بررسی فعل صورت پذیرفته از جانب پزشک میزان قصور را تعیین می نمایند. با توجه به اعلام گواهی پزشکی قانونی و نوع عمل ارتکابی و وضعیت بیمار میزان تقصیر پزشک برآورد میشود.

_{^{مواد قانونی قابل استناد - شکایت بابت قصور پزشکی}}

ماده ۱۴۵ قانون مجازات اسلامی
تحقق جرائم غیر عمدی، منوط به احراز تقصیر مرتکب است. در جنایات غیرعمدی اعم از شبه عمدی وخطای محض مقررات کتاب قصاص و دیات اعمال می شود.
تبصره- تقصیر اعم از بی احتیاطی و بی مبالاتی است. مسامحه، غفلت، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی و مانند آنها، حسب مورد، از مصادیق بی احتیاطی یا بی مبالاتی محسوب می شود.

ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی
جنایت در موارد زیر شبه عمدی محسوب می شود:
الف- هرگاه مرتکب نسبت به مجنیٌ علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی می گردد، نباشد.
ب- هرگاه مرتکب، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رفتار وی شیء یا حیوان و یا افراد مشمول ماده(۳۰۲) این قانون است به مجنیٌ علیه وارد کند، سپس خلاف آن معلوم گردد.
پ- هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده یا نظیر آن مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد.

ماده 264 قانون آیین دادرسی کیفری

 پس از انجام تحقیقات لازم و اعلام کفایت و ختم تحقیقات، بازپرس مکلف است به صورت مستدل و مستند، عقیده خود را حداکثر ظرف پنج روز در قالب قرار مناسب، اعلام کند.

ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری

قانون آیین دادرسی کیفری- بازپرس در صورت جرم بودن عمل ارتکابی و وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار جلب به دادرسی و در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی و یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری نزد دادستان ارسال میکند. دادستان باید ظرف سه روز از تاریخ وصول، پرونده تحقیقات را ملاحظه و نظر خود را به طور کتبی اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. چنانچه مورد از موارد موقوفی تعقیب باشد، قرار موقوفی تعقیب صادر و وفق مقررات فوق اقدام می‌شود.

ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری

علاوه بر موارد مقرر در این قانون، قرارهای بازپرس در موارد زیر قابل اعتراض است:
الف- قرار منع و موقوفی تعقیب و اناطه به تقاضای شاکی
ب - قرار بازداشت موقت، ابقاء و تشدید تأمین به تقاضای متهم
پ - قرار تأمین خواسته به تقاضای متهم
تبصره - مهلت اعتراض به قرارهای قابل اعتراض برای اشخاص مقیم ایران ده روز و برای افراد مقیم خارج از کشور یکماه از تاریخ ابلاغ است.

ماده ۲۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری

مرجع حل اختلاف بین دادستان و بازپرس و رسیدگی به اعتراض شاکی یا متهم نسبت به قرارهای قابل اعتراض، با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به آن اتهام را دارد. چنانچه دادگاه انقلاب یا دادگاه کیفری یک در حوزه قضائی دادسرا تشکیل نشده باشد، دادگاه کیفری دو محل، صالح به رسیدگی است.

ماده ۲۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری

دادگاه در صورتی که اعتراض شاکی به قرار منع یا موقوفی تعقیب را موجه بداند، آن را نقض و قرار جلب به دادرسی صادر میکند. در مواردی که به نظر دادگاه، تحقیقات دادسرا کامل نباشد، بدون نقض قرار میتواند تکمیل تحقیقات را از دادسرا بخواهد یا خود اقدام به تکمیل تحقیقات کند. موارد نقص تحقیق باید به تفصیل و بدون هرگونه ابهام در تصمیم دادگاه قید شود. در صورت نقض قرار اناطه توسط دادگاه، بازپرس تحقیقات خود را ادامه میدهد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : جناب آقای تورانی