امکان پس دادن خودرو معیوب و استرداد وجه معامله

_{^{پاسخ - آیا می شود معامله خودروی معیوب را فسخ کرد و وجه را مسترد نمود ؟}} 

• اصولاً طرفین قرارداد در خرید و فروش اموال خود قصد انتفاع و بهره برداری کالا ها را دارند و به همین خاطر به طور ضمنی تعهد می کنند که کالای سالم و قابل انتفاع دریافت کنند.
• لذا قانونگذار برای جلوگیری از ضرر و زیان در هنگامی که مبیع و کالای مورد توافق معیوب محسوب می شود(یعنی کاهش قیمت و کاهش انتفاع)، اختیار فسخ معامله را برای خریدار قائل شده است.
• قانون مدنی عیب را تعریف نکرده است و تشخیص آن را به عرف واگذار کرده است. ماده 426 قانون مدنی نیز موید همین نظر است.
• عرف بین کالای نو و دست دو فرق قائل شده است و برخی عیوب بر اثر کارکرد مال نادیده گرفته شود در صورتیکه در کالای نو چنین چیزی منتفی است.
• تعریف برخی حقوقدانان از عیب: عیب زیاده یا نقیصه ای است که برخلاف معتاد بر مال که از ارزش آن بکاهد.

_{^{شروط استفاده از خیار عیب}}

برای استفاده از خیار عیب چند شرط لازم است:
1-  عیب مخفی باشد.

 ماده 423 قانون مدنی دو شرط مخفی بودن و موجود بودن عیب در مبیع هنگام معامله را شرط اصلی می داند. ماده 424 قانون مدنی نیز به این امر اشاره دارد که فرقی بین عالم بودن و جاهل بودن مشتری وجود ندارد و قانون در مورد عیبی که ظاهر است اما مشتری به آن توجهی نداشته است هم حق فسخ قائل شده است که البته کمی با عدالت ناسازگار است و قانون از مشتری سهل انگار نیز حمایت کرده است در صورتی که نباید در خصوص عیب ظاهری بایع را مسئول بدانیم و از مشتری
سهل انگار حمایت کنیم.

نکته دیگر ماده 424 قانون مدنی است که در صورت آشکار بودن عیب هم حق فسخ معامله برای مشتری در نظر گرفته است که ای نظر قابل ایراد است و در صورتیکه عالم به عیب باشد با آگاهی اقدام به ضرر خود کرده است و حق فسخ نخواهد داشت.(این نظر با اصل استثنایی بودن خیارات و عدم تفسیر موسع هم سازگاری دارد.)
2- عیب باید در حین عقد موجود باشد.

نسبت به عیوبی که بعد از عقد پدید می آید فروشنده مسئولیتی نخواهد داشت. شعبه 21 دیوان عالی کشور در رای شماره 762 مورخ 1366/12/3 وجود عیب بعد از معامله در مال مورد معامله که به دلیل ماندن در انبار خریدار معیوب شده بود مطرح شد و دادگاه رای بر بی حقی خواهان داده است.
در رای شماره 1597 شعبه 4 دیوان عالی کشور مورخ 1329/10/5 تصریح میکند که صرف وجود عیب هر گاه در زمان عقد محرز نباشد موجب خیار نیست و مشتری باید وجود عیب را حین عقد اثبات کند.
اما در مورد تعیین ارش باید گفت که  اینکه به نظر بعضی از علمای حقوق خیار عیب شامل ارش هم میشود و صرفا ناظر به حق فسخ نیست و در صورتیکه عملی مثل تاخیر در اعمال خیار عیب باعث سقوط آن شود (خیار عیب فوری است-ماده 435 قانون مدنی-) ارش هم ساقط میشود.

پاسخ به پرسش مطرح شده

• در مورد سوال طرح شده باید گفت که فروشنده به طور صریح هر گونه عیب را از کالا بری کرده است و سلامت کالا را به طور صریح بیان کرده است پس واضح است که اگر عیبی هم در کالا حادث شده باشد، مخفی شده است و فروشنده قصد فریب و تقلب را داشته است و علاوه بر دروغ گویی مخفی کاری هم کرده است.

پس خیار عیب راهی است که قانون برای خریدار با حسن نیت قرار داده است و در صورتیکه کالا معیوب باشد می تواند با خیار عیب آن را فسخ کند و هزینه های ناشی از فسخ اعم از افت قیمت کالا یا خرج های انجام شده بر کالا ، هزینه های دادرسی و کارشناسی نیز با فروشنده فریب کار است.

• البته یک راه بسیار خوب هم که در بالا اشاره شد مطالبه ارش است. ارش به معنای تفاوت قیمت سالم و معیوب است. قانون مدنی نیز در ماده 422 نیز مشتری را مخیر به اخذ ارش یا فسخ معامله کرده است. برای تعیین ارش در صورتیکه مشتری آن را مطالبه کند، نسبت قیمت مبیع در حالت معیوبی با قیمت آن در حالت بی عیبی سنجیده می شود و فروشنده باید به همان مقدار از ثمن بکاهد و بقیه را به عنوان ارش به خریدار پس دهد.
• البته شما در سه مورد فقط می توانید تقاضای ارش کنید و حق فسخ معامله را نخواهید داشت:

1- هرگاه مبیع نزد شما تلف شود یا به غیر انتقال داده شود.
2- هرگاه تغییری در مبیع ایجاد شود اعم از اینکه مستند به فعل شما باشد یا دیگران
3- هرگاه بعد ازقبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود .

_{^{مواد قانونی قابل استناد - فسخ معامله و استرداد وجه معامله}}

ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت می شود وبنابراین ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.

ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است

ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتی که بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : جناب آقای تورانی