راه ها و امکان فسخ معامله خودرو به دلیل چپی بودن

^{_{پاسخ – آیا معامله خودرویی که چپ کرده است را می شود فسخ کرد ؟}}

• عقود به دو دسته ی عقود لازم و جایز تقسیم می گردند. عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین هر زمان که بخواهند می توانند آن را برهم بزنند.
• در مقابل در عقود لازم طرفین ملزم به پایبند بودن به قرارداد می باشند مگر آنکه به موجب قانون یا توافق قراردادی اختیار برهم زدن معامله را داشته باشند.
• اختیار برهم زدن معامله یا حق فسخ یا خیارات قانونی عبارتند از خیار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، خیار تاخیر ثمن، خیار رویت و تخلف وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار تبعض صفقه، خیار تخلف شرط، خیار تعذر تسلیم و خیار شرکت. 
• نکته ی قابل توجه در رابط با خیارت قانونی این است که اختیار برهم زدن معامله یک حق قانونی بوده و در عقود لازم بنابر اراده ی صاحب حق قابل اعمال می باشد. این خیارات قانونی قابل اسقاط، انتقال و صلح می باشند. اصلی ترین اثر اعمال خیار انحلال قرارداد است.
• در رابطه با راه ها و امکان فسخ معامله خودرو به دلیل چپی بودن باید گفت این مورد از موارد فسخ عقد به استناد خیار عیب می باشد. به موجب ماده 422 قانون مدنی اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.
• به موجب این ماده، زمانی که در یک قرارداد کالایی به شخصی انتقال یابد که این کالا دارای عیب بوده و شخص انتقال گیرنده در حین معامله علم و اصلاعی نسبت به عیب موجود در کالا نداشته باشد، می تواند عقد را با استناد به ماده ی مذکور فسخ کرده یا آنکه کالا را به همان صورتی که هست قبول نماید و ارش دریافت کند.
• لازم به ذکر است که عیب تنها در مبیع حاصل نمی شود و مستند به ماده 437 قانون مدنی از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است. بنابراین ثمنی که دارای عیب باشد شامل مقررات خیار عیب خواهد شد.
• ماده ی 426 قانون مدنی در خصوص اینکه عیب در یک مال چه چیزی است بیان می دارد تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود. همچنین عیب کالا باید مخفی باشد و در زمان عقد موجود باشد تا خیار عیب ثابت گردد.
• لازم به ذکر است که مخفی بودن عیب به معنای پنهان بودن آن نیست. در واقع به موجب ماده 424 قانون مدنی عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.
• بنابراین اگر عیب پوشیده نباشد اما مشتری به هر دلیلی نسبت به آن اطلاع نیابد، خیار عیب برای او ثابت می باشد. لازم به ذکر است که اگر مشتری به عیب کالا اطلاع داشته باشد اما نداند که عیب موجود در مصرف و استفاده از آن کالا اختلال ایجاد خواهد نمود، در این حالت نیز خیار عیب برای او وجود دارد. البته در صورتی که فرد خریدار متخصص باشد، اثبات اینکه او از عیب آگاهی نداشته برعهده ی خود اوست. همچنین به موجب ماده 425 قانون مدنی عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.
• همانگونه که پیش تر بیان شد، مشتری ای که از عیب مبیع آگاه می گردد علاوه بر دارا بودن حق فسخ عقد، می تواند مبیع معیوب را به همان صورت قبول نموده و ارش دریافت نماید.
• نحوه ی محاسبه ی ارش به موجب ماده 427 قانون مدنی خواهد بود. این ماده مقرر می دارد که اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
• ‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.
• ‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود ‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.
• نکته قابل توجه در رابطه با خیار عیب این است که مشتری همیشه حق فسخ بیع را نداشته و در موارد زیر تنها می تواند کالا را قبول نموده و ارش دریافت کند:

۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

• لازم به ذکر است که انتقال مبیع معیوب به غیر با علم به وجود عیب به دلیل علم شخص به وجود عیب نوعی اسقاط ضمنی خیار عیب بوده و فرد ارش نیز نمی تواند در یافت نماید. اما در حالتی که انتقال بدون وجود عیب باشد تنها حق فسخ ساقط شده و شخص می تواند ارش دریافت نماید.

پاسخ به پرسش مطرح شده

در پاسخ به سوالی که در خصوص راه ها و امکان فسخ معامله خودرو به دلیل چپی بودن مطرح نمودید باید گفت شما می توانید با استناد به خیار عیب معامله را فسخ نمایید. منتها نکته ی بسیار مهم این است که خیار عیب پس از علم به آن فوری می باشد.

بنابراین زمان شروع فوریت کشف خیار برای شما آغاز گردیده و بدین ترتیب باید ابتدا طی اظهارنامه رسمی خواسته خود را به خوانده ابلاغ کنید چراکه اگر از زمان آگاهی شما بگذر و فوریت عرفی رعایت نگردد و اقدامی صورت نگیرد، خیار عیب برای فسخ معامله ساقط میشود و حق مطالبه اَرش نیز از بین می رود.
لازم به ذکر است که چپی بودن خودرو می تواند موجبی برای اعمال خیار تدلیس نیز توسط شما باشد. به موجب ماده 438 قانون مدنی تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.

بنابراین عیبی که در مبیع پنهان گردیده است و موجب فریب شما در معامله شده است منجر به ایجاد حق فسخ معامله برای شما می شود. خیار تدلیس نیز مانند خیار عیب فوری می باشد و شا می باید مراتب را از طریق اظهارنامه فسخ به اطلاع فروشنده برسانید.

در صورتی که ایشان از فسخ معامله خودداری نمود شما می توانید با تنظیم دادخواست تایید فسخ قرارداد و ثبت آن در دفاتر خدمات قضایی از طریق دادگاه حقوقی فرد مقابل را ملزم به فسخ قرارداد نمایید.
البته در خصوص مورد شما چون معامله شفاهی بوده ابتدا باید وقوع معامله ثابت شود. در این مورد می توانید به ادله ای همچون شهادت شهود استناد نمایید. البته پرداخت خسارت توسط طرف مقابل اقرار ضمنی به وقوع معامله است که می توان به آن نیز استناد نمود. 

_{^{مواد قانونی قابل استناد - مقررات فسخ قرارداد}}

ماده ۳۹۶ قانون مدنی
خیارات از قرار ذیل‌اند:
۱) خیار مجلس
۲) خیار حیوان
۳) خیار شرط
۴) خیار تاخیر ثمن
۵) خیار رویت و تخلف وصف
۶) خیار غبن
۷) خیار عیب
۸) خیار تدلیس
۹) خیار تبعض صفقه
۱۰) خیار تخلف شرط

ماده ۴۲۲ قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.

ماده ۴۲۳ قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.

ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.

ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.

ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.
‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.
‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

ماده ۴۲۸ قانون مدنی
در صورت اختلاف بین اهل خبره حد وسط قیمتها معتبر است.

ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.

ماده ۴۳۱ قانون مدنی
در صورتی که دریک عقد چند چیز فروخته شود بدون اینکه قیمت هر یک علیحده معین شده باشد و بعضی از آنها معیوب درآید‌ مشتری باید تمام آن را رد کند و ثمن را مسترد دارد یا تمام را نگه دارد و ارش بگیرد و تبعیض نمیتواند بکند مگر به رضای بایع.

ماده ۴۳۲ قانون مدنی
در صورتیکه در یک عقد بایع یک نفر و مشتری متعدد باشد و در مبیع عیبی ظاهر شود یکی از مشتریها نمیتواند سهم خود را به تنهایی رد کند و دیگری سهم خود را نگاه دارد مگر با رضای بایع و بنا بر این اگر در رد مبیع اتفاق نکردند فقط هر یک از آنها حق ارش خواهد داشت.

ماده ۴۳۳ قانون مدنی
اگر در یک عقد بایع متعدد باشد مشتری میتواند سهم یکی را رد و دیگری را با اخذ ارش قبول کند.

ماده ۴۳۴ قانون مدنی
اگر ظاهر شود که مبیع معیوب اصلاً مالیت و قیمت نداشته بیع باطل است و اگر بعض مبیع قیمت نداشته باشد بیع نسبت به آن بعض ‌باطل است و مشتری نسبت به باقی از جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.

ماده ۴۳۶  قانون مدنی
اگر بایع از عیوب مبیع تبری کرده باشد به اینکه عهده عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور‌عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبری کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.

ماده ۴۳۷  قانون مدنی
از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است.

ماده ۴۳۸  قانون مدنی
تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.

ماده ۴۳۹ قانون مدنی
اگر بایع تدلیس نموده باشد مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایع نسبت به ثمن شخصی در صورت تدلیس‌ مشتری.
ماده ۴۴۰ قانون مدنی
خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است.

پاسخ داده شده کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی