چگونه می شود بابت عیب ماشین معامله را فسخ کرد ؟

_{^{پاسخ – خرید ماشین معیوب و فسخ معامله}}

• عیب عبارت است از نقص کالا به گونه ای که از بهای کالا یا انتفاع مطلوب آن بکاهد. با این وجود، تشخیص معیوب بودن یک کالا بر حسب زمان و مکان و به وسیله عرف انجام می گیرد.
• بنابراین، نمی توان برای عیب تعریف دقیقی بیان نمود و جهت تشخیص باید به عرف و عادت مراجعه کرد و هر آنچه در عرف به عنوان عیب تلقی می شود، عیب در نظر گرفت زیرا عیب بر اساس  زمان و مکان تغییر می‌ کند و نمیتوان مبنای خاصی برای آن لحاظ نمود.
• خیار عیب یک اختیار قانونی برای هر یک از طرفین است که می تواند به موجب آن عقد را منحل نماید بدون این ‌که نیاز باشد طرف مقابل راضی به آن باشد.
• توضیح آنکه کسی که کالایی را می خرد و و ثمن آن را می پردازد با این تصور است که آن کالا سالم و بدون عیب است که در اصطلاح حقوق به آن سلامت از عیوب می گویند. در صورت وجود عیب در کالا، مشتری که ضرر کرده است مختار است که کالای معیوب را با اخذ ارش قبول نموده یا آنکه معامله را فسخ نماید.
• بنابراین، با وجود عیب در کالا، خریدار دارای دو حق است که در انتخاب هر یک از آن ها مختار است:

1- فسخ قرارداد و برگرداندن کالا
2- قبول کالای معیوب و دریافت ارش (ارش به مابه التفاوت کالای سالم و معیوب گفته می شود)

_{^{شرایط ایجاد خیار عیب}} 

موجود بودن عیب در زمان عقد : عیب باید در هنگام عقد بیع وجود داشته باشد تا موجب تحقق خیار عیب برای مشتری گردد. البته این اصل استثنائاتی دارد:

1) در صورتی که عیب بعد از معامله و قبل از قبض ایجاد شود در حکم عیب سابق است

2) در صورتی که عیب بعد از قبض و در زمان خیار مشتری ایجاد شود

3) در صورتی که عیب بعد از تسلیم باشد ولی در اثر عیب سابق ایجاد شده باشد
شخصی بودن مبیع : اگر مبیع کلی باشد پس از آنکه عیب هویدا شد مشتری می تواند بدل آن را طرب کند ولی نمی تواند معامله را فسخ کند مگر اینکه مسئله ای مبیع کلی را منحصر به فرد کرده باشد. اگر مبیع، کلی در معین باشد و در بین مقدار معین، مبیع سالم وجود داشته باشد بایع باید مبیع سالم را تحویل دهد و در صورتی که همه آن ها معیوب باشند حق فسخ بوجود خواهد آمد
پنهانی بودن عیب : در صورتی که طرف معامله به خوبی بتواند عیب در مبیع را مشاهده کند به استناد خیار عیب، نمی توان قرارداد را فسخ نمود زیرا دیدن عیب یعنی رضایت خریدار. گاهی عیب پنهان نیست ولی مشتری متوجه آن نیست؛ در این صورت خیار عیب همچنان وجود دارد. بنابراین، ملاک مخفی بودن عیب جهل مشتری می باشد.
عدم تبری از عیوب: امکان دارد که به هنگاع عقد طرفین از عیوب مبیع و ثمن تبری کرده باشند. شرط تبری از عیوب نوعی اسقاط خیار عیب است. بنابراین، اگر مبیع معیوب باشد مشتری حق فسخ ندارد و با تبری حق فسخ و مطالبه ارش ساق می شود . تبری از عیوب، احتمالا شامل همه عیوب پنهان و آشکار موجود در حال عقد است ولی شمول آن نسبت به عیبی که بعد از عقد ایجاد می شود و معمولا بر عهده فروشنده است جای تردید می باشد.

• لازم به ذکر است که شیوه تعیین ارش به موجب ماده 427 قانون مدنی به این صورت است: ‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

_{^{مواردی که مشتری نمی تواند عقد را فسخ نموده و فقط باید ارش بگیرد}}

1- زمانی است که مبیع نزد مشتری تلف شود و یا مشتری آن را به دیگری انتقال داده باشد
2- زمانی که توسط فعل مشتری یا دیگری تغییری در مبیع ایجاد شده باشد
3- در صورتی که بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در این صورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

پاسخ به پرسش مطرح شده
در پاسخ به پرسش شما مبنی بر اینکه چگونه می شود بابت عیب ماشین معامله را فسخ کرد باید گفت امکان فسخ معامله در صورتیکه موضوع معامله اعم از ماشین یا هر مال دیگر، معیوب و واجد عیب باشد وجود دارد در صورت وجود عیب اول مراتب فسخ معامله به دلیل عیب را از طریق ارسال اظهارنامه به طرف معامله اعلام نمائید و سپس اقدام به دادخواست فسخ معامله کنید.
نکته حائز اهمیت که باید بدان توجه کنید این است که زمان شروع فوریت کشف خیار برای شما آغاز گردیده و با توجه به اینکه خیار عیب فوری می باشد، باید ابتدا طی اظهارنامه رسمی خواسته خود را به خوانده ابلاغ کنید چراکه اگر از زمان آگاهی شما بگذر و فوریت عرفی رعایت نگردد و اقدامی صورت نگیرد، خیار عیب برای فسخ معامله ساقط میشود و حق مطالبه اَرش نیز از بین می رود.
توصیه می شود قبل از هر اقدامی با یک وکیل متخصص قراردادها و دعاوی حقوقی در تماس و ارتباط باشید و  مشورت نمائید. 

_{^{مواد قانونی قابل استناد در خصوص فسخ معامله ماشین به دلیل عیب}}

ماده ۳۹۶ قانون مدنی
خیارات از قرار ذیل‌اند:
۱) خیار مجلس
۲) خیار حیوان
۳) خیار شرط
۴) خیار تاخیر ثمن
۵) خیار رویت و تخلف وصف
۶) خیار غبن
۷) خیار عیب
۸) خیار تدلیس
۹) خیار تبعض صفقه
۱۰) خیار تخلف شرط

ماده ۴۲۲  قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.
ماده ۴۲۳  قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.
ماده ۴۲۴  قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.
ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.
ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.
ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.
‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.
‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.
ماده ۴۲۸ قانون مدنی
در صورت اختلاف بین اهل خبره حد وسط قیمتها معتبر است.
ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.
ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.

ماده ۴۳۴ قانون مدنی
اگر ظاهر شود که مبیع معیوب اصلاً مالیت و قیمت نداشته بیع باطل است و اگر بعض مبیع قیمت نداشته باشد بیع نسبت به آن بعض ‌باطل است و مشتری نسبت به باقی از جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.
ماده ۴۳۶ قانون مدنی
اگر بایع از عیوب مبیع تبری کرده باشد به اینکه عهده عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور‌عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبری کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی