مطالبه ثمن و عوض قرارداد
به موجب ماده 183 قانون مدنی، عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. یکی از تقسیم بندی های عقود، معوض و غیر معوض بودن است. عقد معوض، عقدی است که یکی از طرفین در مقابل طرف دیگر، انجام دادن کاری را یا تحویل مالی را تعهد مینماید و طرف مقابل نیز به نوبه خود یکی از این دو امر را بر عهده میگیرد. بدین ترتیب، علت دادن مال یا انجام تعهد توسط یکی از طرفین، گرفتن مال و یا تعهد از طرف مقابل است؛ بنابراین، اگر یکی از دو مورد عقد معاوضی مفقود باشد، چنین عقدی باطل است. مثال بارز عقد معوض بیع است. در اثر عقد بیع برای خریدار و فروشنده در برابر هم ایجاد التزام میشود، فروشنده ملتزم به تسلیم مبیع و در ضمن طلبکار ثمن میگردد و خریدار نیز، در قبال تعهدی که نسبت به پرداخت ثمن پیدا میکند، مبیع را به دست می آورد. عقد غیر معوض، عقدی است که به طور یکجانبه یکی از طرفین، انجام کار یا دادن مالی را به طور مجانی و بلاعوض به دیگری تعهد میکند. مثال بارز عقد غیرمعوض، عقد هبه است. در عقد هبه، واهب مالی را به متهب میبخشد و در مقابل برای متهب هیچ تعهدی به وجود نمی آید.
|
بازدید: 11018
|
تاریخ انتشار: 10 اسفند 1400
|
امتیاز:
تعریف عقد معوض
از جهت مورد معامله، عقد معوض دارای دو مورد است که هریک عوض دیگری به حساب می آید در حالی که عقد غیرمعوض فقط یک مورد دارد.
لازم به ذکر است تفاوت ارزش دو عوض مانع از معوض شناختن عقد نیست، مگر اینکه عوض چندان ناچیز و کم بها باشد که عرف آن را هیچ انگارد. همچنین، وجود شرط عوض در عقد رایگان آن را معوض نمیکند؛ برای مثال در هبه شرط عوض همانند بخششی تبعی همراه با هبه اصلی است؛ زیرا در عقد معوض، باید دو تعهد یا تملیک در برابر هم قرار گیرد و در قصد مشترک باهم مبادله شود، درحالی که شرط عوض در عقد رایگان چهره فرعی دارد و دو تعهد متقابل و هم عرض نیست.
مفهوم عوض در قراردادهای معوض
عوض عبارت است از مالی که در ازای دریافت چیزی پرداخت می گردد. در واقع عوض بهایی است که پرداخت می گردد تا چیزی بدست آید. در عقود معوض هرچیزی که مالیت داشته باشد می تواند عوض قرار گیرد.
ویژگی های قرارداد معوض
1- در عقود معاوضی حق حبس وجود دارد و هر یک از طرفین میتواند اجرا تعهد خود را موکول به اجرای تعهد دیگری سازد.
2- در عقود معاوضی عوض و معوض باید دقیقاً و تفصیلا مشخص باشد و الا معامله به علت جهل در ارکان عقد باطل خواهد بود.
3- عوضین در عقود معاوضی رکن عقد محسوب می شوند، بنابراین اگر عقد بدون عوض متقابل باشد، عقد نمیتواند موجود شود. بنابراین وجود عوض در معامله شرط است، درحالی که در عقد غیر معوض عوض متقابل وجود ندارد.
4- در عقود معاوضی غرر و آثار آن برصحت آن عقد تأثير ميگذارد، در حاليكه در عقود غيرمعاوضي غرر در آن راه نمييابد، زيرا مبادله ای وجود ندارد.
5- در عقود معوض، مقصود اصلی هر طرف به دست آوردن سودی مادی و مبادله مال است و به طور معمول شخصیت طرف معامله یا هیچ اثری در تسلیم او ندارد یا دست کم علت عمده عقد محسوب نمیشود.
نکات مهم مطالبه عوض در قرارداد های معوض
- در قراردادهای معوض (قراردادهایی که دو طرف معامله در آن ضرورتاً باید مالی را به عنوان عوض به یکدیگر تملیک نمایند مثل بیع، خرید و فروش، معاوضه، صلح معوض، اجاره) اصولاً طرفین قرارداد باید به طور متقابل مالی را به مالکیت طرف مقابل درآورند. مثلا در عقد بیع یا خرید و فروش تا قبل از قرارداد فروشنده مالک مبیع و خریدار مالک ثمن است که با جاری شدن عقد و ایجاب و قبول و امضای قرارداد به طور آنی مشتری مالک مبیع و فروشنده مالک ثمن می شود یا در قرارداد اجاره به محض وقوع عقد موجر مالک اجاره بها و مستأجر مالک منافع مورد اجاره می شود همین طور در سایر عقود معوض.
- واژه ی ثمن به طور خاص به وجه نقدی گفته می شود که در عقد بیع در ازای مبیع به فروشنده پرداخت می شود ولی به طور کلی در کلیه عقود معوض هرگاه قرار باشد وجه نقدی مبادله شود به آن ثمن گفته می شود و آثار و احکام مشابهی هم دارد (و البته نه کاملا یکسان).
- در صورتی که در هر یک از عقود معوض خریدار وجه نقد موضوع قرارداد را پرداخت نکند فروشنده یا ذی نفع می تواند اجبار وی به وفای عهد را از دادگاه صالح درخواست نماید.
- به طور کلی هرگاه در ضمن یک قرارداد متعهد به تعهد خود عمل ننماید متعهد له (کسی که به نفع او تعهدی شده است) می تواند اجبار متعهد به انجام تعهد را از دادگاه صالح بخواهد این تعهد می تواند پرداخت مبلغ موضوع قرارداد یا تحویل مال موضوع قرارداد باشد.
- در عقد تملیکی به مجرد عقد و بدون نیاز به قصد و تصریح مستقل،مالکیت حاصل می شود و نیازی به اراده ی مستقل ندارد.
- مطابق مقررات موجود در صورتی که خواسته و ارزش آن زیر بیست میلیون تومان باشد دعوا باید در شورای حل اختلاف طرح شود و در موارد بالای بیست میلیون تومان باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کرد.
- ثبت دادخواست و شروع کلیه دعاوی در دفاتر خدمات قضایی انجام می شود و به طور اتوماتیک مرجع صالح انتخاب می شود.
- در دعاوی مبتنی بر قرارداد به جهت پیچیدگی مقررات بهتر است قبل از هر اقدام با یک وکیل پایه یک دادگستری و وکیل متخصص قراردادها مشورت نموده یا انجام پرونده به وی سپرده شود.