معرفی حقوق مرتبط با مالکیت های فکری و معنوی و دعاوی مرتبط

_{^{مهم ترین مصادیق حقوق مالکیت فکری}}

_{^{حق مولف}}

به موجب ماده یک قانون قانون حمایت حقوق مؤلف، مصنفان و هنرمندان 1348،  از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند "‌پدیدآورنده" و به آن چه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌ آید بدون در نظر گرفتن‌ طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته "‌اثر" اطلاق می ‌شود. در این قانون آثار مشمول حمایت حق مولف احصا گردیده است که شامل:
کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری
شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد
اثر سمعی و بصیری به منظور اجراء در صحنه‌های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا‌نشر شده باشد
 اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد
نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته‌ ها و خط های تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی که به هر طریق و‌ روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد
هرگونه پیکره (مجسمه)
اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان.
 اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد
اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم
اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (‌فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنری ملی پدید آمده باشد
 اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد
هر گونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل پدید آمده باشد
لازم به ذکر است به موجب بند 9 ماده 6 قانون مطبوعات از جمله مواردی که نشریات از انجام آن ممنوع گردیده اند سرقت های ادبی میباشد. تبصره 1 ذیل ماده مزبور سرقت ادبی را اینگونه تعریف کرده است: سرقت ادبی عبارتست از نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشته های دیگران به خود یا غیر ولو به صورت ترجمه.

_{^{حق علامت تجاری}}

علامت تجاری به طور كلی عبارت است از هرگونـه علامـت تمييزدهنـده ای كـه تعيين كننده كالاها يا خدماتی باشد كه توسط يک شخص اعم از حقيقی يا حقوقی خاص تولید یا ارائه می شود. به موجب بندهای الف و ب ماده 40 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، استفاده از هر علامت که در ایران ثبت شده باشد، توسط
هر شخص غیر از مالک علامت‌، مشروط به موافقت مالک آن می ‌باشد. مالک علامت ثبت شده می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از علامت استفاده کند و یا شخصی که مرتکب عملی شود که عادتاً منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت علامت گردد، در دادگاه اقامه دعوی نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می ‌شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یاخدمات مشابه‌، موجب گمراهی عموم می ‌گردد.

_{^{طرح صنعتی}}

به موجب بند الف ماده 28 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، بهره ‌برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، توسط اشخاص‌، مشروط به موافقت مالک آن است‌. بند ج هین ماده بیان می دارد مالک طرح صنعتی ثبت شده‌، می‌تواند علیه شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور در بند ب‌ این ماده (ساخت‌، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی‌)  را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاً موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوی نماید.

_{^{حق اختراع}}

به موجب ماده 1 قانون ثبت اختراعات‌، طرح های صنعتی‌و علائم تجاری مصوب 1386، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می ‌کند و مشکلی را دریک حرفه‌، فن‌، فناوری‌، صنعت و مانند آنها حل می‌ نماید. ماده 60 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مقرر می دارد انجام هرگونه
فعالیتی در ایران که توسط اشخاصی غیر از مالک حقوق تحت حمایت این قانون و بدون
موافقت او انجام گیرد، نقض حقوق ثبت اختراع محسوب گردیده و دارای ضمانت اجرا می باشد.

_{^{حق اسرار تجاری}}

اسرار تجاری شامل هرگونـه فرمـول، طـرح، الگو، وسيله و گردآوری اطلاعات مورد استفاده در تجارت سری است كـه دارای ارزش اقتصادی است و برای به دست آوردن يک مزيت ميان رقبـايی كـه از آن آگاهی ندارند و يا از آن استفاده نميكنند مـورد بهـره بـرداری قـرار مـيگيـرد. به موجب بند ک ماده 45 قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی، کسب و بهره برداری غیرمجاز از هرگونه اطلاعات داخلی رقبا در زمینه تجاری، مالی، فنی و نظایر آن به نفع خود یا اشخاص ثالث در صورتی که منجر به اخلال در رقابت شود، ممنوع است. لازم به ذکر مقررات این ماده مشمول تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی می شود. لازم به ذکر است بر اساس ماده 648 قانون مجازات اسلامی طباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌ شوند هر گاه در غیر از موارد‌ قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم ‌می ‌شوند. همچنین به موجب تبصره ماده 21 قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در صورت انتشار اطلاعات واقعی بر خلاف مفاد این قانون، اشخاص متضرر مطابق با قواعد عمومی مسئولیت مدنی میتوانند جبران خسارت های وارد شده را مطالبه نمایند.

_{^{مستندات قانونی در خصوص مالکیت فکری و معنوی}}

ماده21 قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات

هر شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که در نتیجه انتشار اطلاعات غیرواقعی درباره او به منافع مادی و معنوی وی صدمه وارد شده است حق دارد تا اطلاعات مذکور را تکذیب کند یا توضیحاتی درباره آنها ارائه دهد و مطابق با قواعد عمومی مسؤولیت مدنی جبران خسارتهای وارد شده را مطالبه نماید. تبصره ـ در صورت انتشار اطلاعات واقعی بر خلاف مفاد این قانون، اشخاص حقیقی و حقوقی حق دارند که مطابق قواعد عمومی مسؤولیتهای مدنی، جبران خسارتهای وارد شده را مطالبه نمایند.

ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی

اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند هر گاه در غیر از موارد‌قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم ‌می ‌شوند.

‌ماده 1 قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان

از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند "‌پدیدآورنده" و به آن چه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن‌طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته "‌اثر" اطلاق می‌شود.

ماده 2 قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان

اثرهای مورد حمایت این قانون به شرح زیر است:
1 - کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری.
2 - شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
3 - اثر سمعی و بصیری به منظور اجراء در صحنه‌های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا‌نشر شده باشد.
4 - اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
5 - نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته‌ها و خطهای تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی که به هر طریق و‌روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد.
6 - هر گونه پیکره (‌مجسمه).
7 - اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان.
8 - اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.
9 - اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم.
10 - اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (‌فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنری ملی
پدید آمده باشد.
11 - اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد.
12 - هر گونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل
پدید آمده باشد.

بند 9 ماده 6 قانون مطبوعات

سرقتهای ادبی و همچنین نقل مطالب از مطبوعات و احزاب و گروههای منحرف و مخالف اسلام (‌داخلی و خارجی) به نحوی که تبلیغ از آنها‌باشد (‌حدود موارد فوق را آیین‌نامه مشخص می‌کند.)

ماده 1 قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری

اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را دریک حرفه‌، فن‌، فناوری‌، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید.

ماده 28 قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری

حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی‌، مدت اعتبار و تمدید آن به شرح زیر است‌:
‎‎‎الف - بهره‌برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، توسط اشخاص‌، مشروط به موافقت مالک آن است‌.
‎‎‎ب - بهره‌برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارت است از: ساخت‌، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی‌.
‎‎‎ج - مالک طرح صنعتی ثبت شده‌، می‌تواند علیه شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور در بند (ب‌) این ماده را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاً موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوی نماید.
‎‎‎د - مدت اعتبار طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. این مدت را می‌توان برای دو دوره پنجساله متوالی دیگر پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود. پس از انقضاء هر دوره که از پایان دوره شروع می‌شود، یک مهلت شش ماهه برای پرداخت هزینه تمدید گردیده و همچنین جریمه تأخیر در نظر گرفته خواهد شد.

ماده 40 قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری

حقوق ناشی از ثبت علامت‌، مدت اعتبار و تمدید آن به شرح زیر است‌:
‎‎‎الف - استفاده از هر علامت که در ایران ثبت شده باشد، توسط
هر شخص غیراز مالک علامت‌، مشروط به موافقت مالک آن می‌باشد.
‎‎‎ب - مالک علامت ثبت شده می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از علامت استفاده کند و یا شخصی که مرتکب عملی شود که عادتاً منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت علامت گردد، در دادگاه اقامه دعوی نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می‌شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یاخدمات مشابه‌، موجب گمراهی عموم می‌گردد.
‎‎‎ج - حقوق ناشی از ثبت علامت‌، اقدامات مربوط به کالاها و خدماتی را که توسط مالک علامت یا با موافقت او به کشور وارد و در بازار ایران عرضه می‌گردد، شامل نمی‌شود.
‎‎‎د - مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است‌. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.

بند ک ماده 45 قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی

  اعمال ذیل که منجر به اخلال در رقابت می‌‌شود، ممنوع است:

ک ـ کسب غیرمجاز، سوء استفاده از اطلاعات و موقعیت اشخاص

1ـ کسب و بهره‌برداری غیرمجاز از هرگونه اطلاعات داخلی رقبا در زمینه تجاری، مالی، فنی و نظایر آن به نفع خود یا اشخاص ثالث.

 2ـ کسب و بهره‌برداری غیرمجاز از اطلاعات و تصمیمات مراجع رسمی‌، قبل از افشاء یا اعلان عمومی آنها و یا کتمان آنها به نفع خود یا اشخاص ثالث.

3ـ سوء استفاده از موقعیت اشخاص به نفع خود یا اشخاص ثالث.