X

 اصلاح و تصحیح رأی دادگاه

اصلاح و تصحیح رأی دادگاه

بعد از اینکه رای در دادگاه صادر می شود و قاضی تصمیم خود را در قالب دادنامه انشاء می نماید به جهات مختلف از جمله سهو قلم، اشتباهات عبارتی در انشاء رای یا تایپ متن ممکن است اشتباهات غیر قابل مسامحه ای در متن رای دادگاه وجود داشته باشد مثل اینکه نام یکی از اصحاب دعوا  یا در بیان مبلغ و عددی، اعداد به غلط کم یا زیاد نوشته شود.که این موارد همگی می توانند از مصادیق درخواست اصلاح رای و تصحیح آن باشد.دو مورد را در تشخیص آراء قابل اصلاح باید در نظر داشت : یکی اینکه اشتباهات قابل مسامحه مثل اینکه نقطه ی حرف (ز) در نگارش نام فامیل (زندی) نیاید که به نظر نگارنده این اشتباه قابل اغماض بوده و نیاز به درخواست اصلاح رای ندارد و دیگر اینکه برداشت و استدلال قاضی یا به تعبیر دیگر نظر حقوقی و استنباط قاضی ولو اینکه اشتباه باشد مصداق ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی نبوده و از موارد امکان درخواست اصلاح رای نیست.

  |  
بازدید: 137398
  |  
امتیاز: Article Rating

 

 

مقررات راجع به اصلاح رأی دادگاه بدوی و تجدید نظر :

  •  با اقامه دعوا، دادرس موظف است در آن مورد اقدام به صدور یک رای کند و اصل آن است که دادگاه نمی تواند حکمی را که صادر کرده است نقض کرده یا در مفاد آن تغییر ایجاد کند ولی استثنایی بر اصل تغییرناپذیری حکم توسط دادگاه صادر کننده از مواردی است که قانونگذار به صراحت تجویز کرده است.
  • یکی از این موارد را می توان از ماده 8 قانون آیین دادرسی مدنی استنباط نمود که هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی تواند حکم دادگاه را تغییر دهد یا از اجرای آن جلوگیری کند، مگر دادگاهی که حکم را صادر کرده است یا مرجع بالاتر، آن هم در مواردی که قانون تعیین کرده باشد. به طور مثال مرجع بالاتر می تواند حکم دادگاه دارای درجه پایین تر را تغییر دهد. در حقیقت ماده فوق الذکر تغییر حکم توسط دادگاه صادر کننده را منوط به مواردی می داند که قانونگذار به صراحت تجویز کرده است.
  • مورد دیگر می تواند واخواهی باشد که دادگاه صادرکننده می تواند در رسیدگی به واخواهی و تحت ضوابط مقرر، چنانچه واخواهی را مقرون به صحت بداند حکم را تغییر دهد. این مطلب از ماد 305 و 307 ق.آ.د.م به دست می آید و این حکم به ماده 364 قانون مذکور در مورد دادگاه تجدید نظر نیز جاری است. بنابراین تغییر حکم در نتیجه واخواهی می تواند یکی از مصادیق استثنای ماده 8 ق.آ.د.م باشد.
  • به تجویز ماده 425 قانون آیین دادرسی مدنی ، دادگاه صادرکننده حکم در خصوص اعتراض شخص ثالث می تواند حکم خود را تغییر دهد. این نیز مشمول استثنای مذکور در ماده 8 می باشد. براساس ماده 438 و 439 آیین دادرسی مدنی درخواست اعاده دادرسی مشروط بر اینکه جهت مورد استناد صحیح، قانونی و منطبق با واقع باشد در دادگاهی که حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را صادر کرده است، رسیدگی می شود و دادگاه در صورت اقتضاء حکم خود را تغییر می دهد.
  • ماده ای که در خصوص تصحیح رای دادگاه در قانون آیین دادرسی مدنی می توان بدان اشاره نمود ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی می باشد که قانونگذار در این ماده بیان می دارد هرگاه در تنظیم و نوشتن رای دادگاه سهو قلم رخ دهد مثل از قلم افتادن کلمه ای یا زیاد شدن آن و یا اشتباهی در محاسبه صورت گرفته باشد تا وقتی که از آن درخواست تجدید نظر نشده، دادگاه راساً یا به درخواست ذی­نفع رای را تصحیح می نماید،
  • رای تصحیحی به طرفین ابلاغ خواهدشد، تسلیم رونوشت رای تصحیحی بدون رونوشت ممنوع است حکم دادگاه در قسمتی که مورد اشتباه نبوده در صورت قطعیت اجرا خواهد شد.
  • اشتباه کارمند ماشین­ نویس در تنظیم و تحریر رقم محکوم به از موارد صدور رای تصحیحی نبوده بلکه می­بایست مجددا رای تایپ شود و ابلاغ گردد اشتباه کارمند را نمیتوان از موارد صدور رای تصحیحی بیان نمود.اگر اشتباهی صورت گیرد دادگاه رای را تصحیح می نماید. پس اولا مقررات راجع به تصحیح رای مربوط به موردی است که قاضی اشتباه کرده باشد.
  • مرجع واجد صلاحیت برای اصلاح رای نیز در مواد 351 و 403 قانون آیین دادرسی مدنی (بدین صورت که چنانچه دادگاه تجدید نظر در رای بدوی غیر از اشتباهاتی از قبیل اعداد و ارقام، سهو قلم، مشخصات طرفین و یا از قلم افتادگی در آن قسمت ازخواسته که به اثبات رسیده اشکال دیگری ملاحظه نکند ضمن اصلاح رای آن را تایید خواهد کرد و اگر رای مورد درخواست فرجام از نظر احتساب محکوم به یا خسارات یا مشخصات طرفین دعوا و نظیر آن متضمن اشتباهی می باشد که به اساس رای لطمه وارد نکند (دیوان عالی کشور آن را اصلاح و رای را اجرا می نماید) مشخص شده اند و اصلاح رای دارای ماهیت قضایی است. لذا رئیس دادگستری نمی تواند به جای دادگاه صادر کننده رای در این مورد اقدام نماید.
  • به صراحت نظریه مشورتی منظور از اشتباه قاضی درصدور رای را هرگونه حکم غیر صحیح و مغایر با ضوابط قانونی دانسته است و لذا منحصر به اشتباه در محاسبه و امثال آن نیست و هرگاه مورد از موارد مذکور در ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی باشد موضوع از مصادیق تصحیح رای محسوب و ذی نفع یا قاضی مجری حکم باید مراتب را جهت تصحیح رای به قاضی صادر کننده حکم اعلام دارد و در غیر از موارد مذکور در ماده 309 مورد از مصادیق ماده 326 قانون آیین دادرسی مدنی مورد بحث می باشد.
  • ماده 326 و 327 (در خصوص اینکه اگر قاضی صادر کننده رای متوجه اشتباه خود شود از موارد آراء قابل نقض دانسته و هم چنین اینکه چنانچه قاضی صادر کننده رای متوجه اشتباه خود شود مستدلا پرونده را به دادگاه تجدید نظر ارسال می دارد و دادگاه یاد شده با توجه به دلیل ابرازی رای صادر را نقض و رسیدگی ماهوی خواهد کرد).
  • علی ایحال با توجه به مفاد نظریه مشورتی که صراحتا اشتباه قاضی را منحصر به اشتباه در محاسبه ندانسته و هرگونه حکم غیر صحیح و مغایر با ضوابط قانونی را هم در مجموعه اشتباهات قاضی گنجانده است و از طرفی نیز ماده 326 و 327 قانون آیین دادرسی مدنی که اشتباه قاضی صادر کننده رای را از موارد نقض رای دانسته، نسخ گردیده است می شود نتیجه گرفت که بحث اشتباه قاضی در صدور رای را می توان بیشتر با عنوان تصحیح رای منطبق نمود تا با نقض رای.

 

 

نظریه اداره حقوقی درخواست اصلاح رأی :

ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی حق درخواست اصلاح رای را به دادگاهی داده است که رای قطعی را صادر نموده باشد و با توجه به متن ماده تصحیح رای دادگاه بدوی در دوحالت ممکن است.

اول اینکه درخواست اصلاح رای قبل از تجدید نظرخواهی صورت گرفته باشد که تصحیح با دادگاه بدوی است بدلیل اینکه دادگاه بدوی تا زمانی صلاحیت رسیدگی دارد که از رای درخواست تجدید نظر نشده باشد با درخواست صلاحیت دادگاه بدوی پایان می یابد. 

دوم اینکه رای صادره به لحاظ انقضای مدت تجدید نظرخواهی قطعی شده باشد بنابراین چنانچه بعد از تجدید نظرخواهی درخواست اصلاح رای شده باشد دادگاه بدوی نمی تواند دادنامه را اصلاح نماید در این صورت دادگاه تجدیدنظر چنانچه متوجه اشتباه شود ضمن صدور رای به آن اشاره خواهدکرد و آن را اصلاح می نماید ولی اگر به همان صورت اشتباه تایید گردد دادگاه تجدید نظر باید آن را اصلاح نماید.

قوانین در موارد دیگری نیز به تصحیح رای اشاره دارد که از آن جمله می توان به ماده 2 قانون نحوه وصول مطالبات بانک­ها مراجعه نمود. با این توضیح که در خصوص دعاوی که قبلا راجع به مطالبات بانک ها نزد مراجع قضایی مطرح و منجر به صدور حکم شده است و هزینه ها و جریمه تاخیر تادیه و جزای تخلف از شرط متعلقه که وصول آن به نفع بانک مورد لحوق حکم واقع نشده است بانک ها می توانند تقاضای تصحیح رای را از مرجع صادر کننده حکم بنماید و مرجع صادر کننده حکم مکلف است وفق مقررات این قانون رسیدگی و احکام صادره را تصحیح نماید مقررات این قانون در مورد دعاوی که در حال حاضر در محاکم مطرح رسیدگی است نیز اعمال می گردد.

 

تصحیح رای داور:

ماده 487 قانون آیین دادرسی مدنی تصحیح رای داوری در حدود ماده 309 قانون مذکور قبل از انقضای مدت داوری راساً با داور آن است و پس از انقضای آن تا پایان مهلت اعتراض به رای داور، به درخواست طرفین یا یکی از آن ها با داور یا داوران صادر کننده رای خواهد بود و مکلفند ظرف 20 روز از تاریخ انقضای تصحیح رای اتخاذ تصمیم نمایند.

 

تصحیح رای در شورای حل اختلاف:

هرگاه در تنظیم یا نوشتن رای سهو قلم رخ دهد مانند از قلم افتادن کلمه یا اضافه شدن آن یا اشتباه در محاسبه صورت گرفته باشد تا وقتی که نسبت به آن آراء اعتراض نشده­است قاضی شورا راساً یا به درخواست ذی­نفع رای را تصحیح می­کند. طبق ماده 28 قانون شورای حل اختلاف همچنین ماده 38 قانون امور حبسی اشاره ای به تصحیح رای در این امور می نماید.

 

تصحیح رای در امور کیفری:

در مرحله بدوی که به کیفیت مذکور در ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی می باشد.

در مرحله تجدید نظر که می توان به ماده 381 اشاره نمود:

هرگاه در تنظیم و نوشتن رای دادگاه سهو قلمی مانند کم یا زیاد شدن کلمه ای رخ دهد و یا اشتباهی در محاسبه صورت گیرد چنانچه رای قطعی باشد یا به علت عدم تجدید نظرخواهی و انقضای مواعد قانونی قطعی شود یا هنوز از آن تجدید نظرخواهی نشده باشد دادگاه خود و یا به درخواست ذی نفع یا دادستان رای تصحیحی صادر می کند.

 

 

 

مطالب مرتبط با اصلاح رأی :

1- داوری و نحوه ابلاغ رای داور

2- ابطال اجراییه ثبتی و ابطال عملیات اجرایی

3- اعتراض ثالث اجرائی، نمونه رای و دادخواست

4- روش دفاع در دادگاه و جلسه رسیدگی، ایرادات دادرسی

ایجاد شده توسط مسعود محمدی، وکیل پایه یک دادگستری
2.86 از 5 (58 امتیاز)
پرسش و پاسخ‌های متداول
مطابق ماده 309 از قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال 1379 ((هر گاه در تنظیم و نوشتن رای دادگاه، سهو قلم رخ دهد مثل از قلم افتادن کلمه ای یا زیاد شدن آن و یا اشتباهی در محاسبه صورت گرفته باشد تا وقتی که از آن درخواست تجدیدنظر نشده دادگاه راساً یا به درخواست ذینفع، رأی را تصحیح می نماید.رأی تصحیحی به طرفین ابلاغ خواهد شد.تسلیم رونوشت رأی اصلی بدون رونوشت رأی تصحیحی ممنوع است.حکم دادگاه در قسمتی که مورد اشتباه نبوده در صورت قطعیت اجرا خواهد شد.)).
بعد از صدور رأی اصلاحی رأی قبلی به کلی بی اعتبار و بی اثر است و حتی قابلیت اعتراض، واخواهی، تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی نیز 20 روز پس از صدور رأی اصلاحی است.
هر چند که ماده 309 در این خصوص ساکت است ولی منطقی این است که معتقد به امکان اصلاح مجدد رای اصلاحی در صورت وجود اشتباه باشیم.
با وحدت ملاک از ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی نظر درست این است که آرا صادره از کلیه مراجع و محاکم اعم از قضایی و اداری را قابل اصلاح در قالب ماده 309 بدانیم.
اشتراک گذاری
نظرات

چهارشنبه, 19 مرداد,1401

مسعود

چنانچه در رای صادره اجرای احکام بجای متهم اصلی ردیف ۱ که بزه آن اثبات شده نام متهم ردیف ۲ که قبلا تبرئه شده باشد به عنوان محکوم ثبت گردد .چگونه باید اعتراض کرد.پرونده ۲ متهم داشته که ادله علیه متهم اصلی ردیف ۱ کافی و برای متهم ردیف ۲ ادله کافی نبوده

شنبه, 25 تیر,1401

نگار

سلام وقت بخیر
بنده در مرحله اجرا رای الزام به تنظیم سند رسمی متوجه شدم که در پلاک فرعی یکی از اعداد اشتباه است و بجای 60 عدد 40 تایپ شده البته پلاک اصلی منطبق با رای دادگاه و مبایعه نامه است،ولی پلاک فرعی یکی از اعداد اشتباه هست. با توجه به اینکه من در دادخواست خود پلاک فرعی را درست را اعلام کردم و تمام مستندات در پرونده و لوایح نیز پلاک ثبتی صحیح میباشد و حتی استعلام خود دادگاه نیز پلاک درست هست ولی در آرا عدد اشتباه هست صرفا لایحه تصیح بدم کفایت میکند یا باید اقدام دیگری کنم
با تشکر

یکشنبه, 29 اسفند,1400

عباس

اگر در دادخواست رفع تصرف عدوانی خسارات اجرات المثل درخواست شده باشد..ولی در شعبه بدوی حکم به ضرر خوانده باشد ولی در دادگاه تجدیدنظر نقض شده باشد و رای به نفع خواهان صادر و رفع تصرف عدوانی قطعی شده باشد..ولی از اجرات المثل قاضی محترم تجدیدنظر اشاره ای نکرده باید چکار کنیم

یکشنبه, 24 بهمن,1400

امیر

سلام آیا دادگاه تجدید نظر بعد از ۹ ماه از صدور رای قطعی و بدون درخواست طرفین می تواند رای را اصلاح نماید (کلماتی مانند ، به ، لذا ، رد ، و نقطه را حذف به طوری که در اصل رای تغییری ایجاد نشود)

دوشنبه, 12 مهر,1400

سعید

سلام
آیا دادگاه تجدید نظر موظف است فقط رای دادگاه بدوی در جهت تایید یا نقض آن بررسی کند یا اینکه می‌تواند دلایل و ضمیمه های دیگری که اصلا در دادگاه بدوی لحاظ نشده برای فرجام خواهی به دیوانعالی کشور ارسال کند؟ مثلا پرونده‌ای خارج از دادگاه بدوی که خواهان تجدید نظر هیچ گونه استنادی در دادگاه بدوی به آن نشده و تجدید نظر خواه کاسه از اش داغتر شروع به جمع آوری پرونده های دیگر نموده و برای فرجام خواهی ارسال به دیوانعالی کشور نموده است.؟؟ بی نهایت سپاسگزارم از محبت شما و جواب دهی در صورت تخلف قاضی و شعبه تجدید نظر به کجا باید شکایت کنم و آیا شما وکالت این پرونده دعاوی خانوادگی را بر عهده میگیرید؟.

جمعه, 09 مهر,1400

اسماعیل

سلام
بنده اعتراض زدم ولی اعتراضم ثبت نشده توی سیستم والان هم بخاطر اینکه اعتراضم ثبت نشده حکمم رفته اجرای احکام چکار باید بکنم؟

جمعه, 09 مهر,1400

اسماعیل

سلام
بنده اعتراض زدم ولی اعتراضم ثبت نشده توی سیستم والان هم بخاطر اینکه اعتراضم ثبت نشده حکمم رفته اجرای احکام چکار باید بکنم؟

دوشنبه, 29 شهریور,1400

رضا

با سلام در حکم قطعی من نام پدر و درج مبلغ اشتباه تایپ شده از دفاتر قضایی میتوانم درخواست اصلاح رای را به شعبه مربوطه بفرستم

شنبه, 08 خرداد,1400

حسن

سوال:
سلام علیکم
اگر دادگاه تجدید نظر رای اصلی دادگاه کیفری دو را نقض کند ودرهمین رابطه رای اصلاحی دادگاه کیفری دو هم بی اعتبار میشود علت بی اعتبار شدن رای اصلاحی چیست؟

جمعه, 31 اردیبهشت,1400

سعید

سلام شش ماه پیش رای صادرشده ولی با وجود این که وکیل تو جلسه دادرسی بود رای محکومیت طرف مقابلم اشتباهی به صورت غیابی صادر شده بود منم اون موقع اعتراض نکردم و طرف پرونده بعداز شش ماه واخواهی داده من اعتراض دادم دادگاه واخواهی رو رد کرد و رای رو تصحیح کرد ولی الان برای اونا وقت اعتراض داده که به رای رد واخواهی اعتراض بزنن میخوام بدونم اگه اعتراض بدن بره تجدید نظر چی میشه چون اون موقع خودشون میدونستن رای حضوریه و غیابی نیست و تو مهلت قانونی اعتراض نزدن


پاسخ وکیل :
سوال شما مفهوم نیست و احتیاج به بررسی دارد بهتر از حضوراً با مدارک خود به یک وکیل مراجعه کنید.

شنبه, 11 اردیبهشت,1400

سهندی

اگر در رای اولیه دادگاه ذکر شده باشه که این حکم داده شده قابل تجدید نظر میباشد اما بعد از چند روز رای برای اصلاح تغییر پیدا کنه طبق ماده ۳۰۲ قانون مدنی و در رای جدید ذکر شود که رای اولیه که صادر شده قطعی بوده و به اشتباه تجدید نظر در ان ذکر شده آیا درسته ؟


پاسخ وکیل:
اینکه رای بدوی قطعی بوده یا قابل تجدیدنظر است به نظر دادگاه بدوی بستگی ندارد و چنین نیست که قاضی بدوی بتواند به میل و سلیقه خود آن را قابل تجدیدنظر یا قطعی بداند.در این خصوص فقط حکم قانون باید اجرا شود و تشخیص قانونی بودن تجدیدنظر خواهی و امکان آن نیز با دادگاه تجدیدنظر است.دادگاه بدوی موظف است درخواست تجدیدنظر را پذیرفته و پرونده را برای تشخیص امر به دادگاه تجدیدنظر بفرستد مگر مسئله تجدیدنظر خواهی خارج از مهلت که تصمیم در خصوص آن با دادگاه بدوی است. (تبصره 3 ماده 339 قانون آیین دادرسی مدنی).

پنجشنبه, 27 آذر,1399

ناشناس

سلام .اعتراض به رای اصلاحی آیا شامل رای اصلی هم خواهد شد با توجه به اینکه از زمان تجدیدنظر خواهی رای اصلی گذشته است؟


پاسخ وکیل :
به طور کلی پس از صدور رای اصلاحی رای قبلی صادره از درجه اعتبار ساقط می شود و ملاک تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی و اعتراض نیز تاریخ صدور رای اصلاحی است.

ارسال نظر جدید

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

رزرو وقت مشاوره حقوقی با وکیل

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی از دفتر وکیل مسعود محمدی و دفتر وکالت دادگران حامی و جهت هماهنگی و رزرو وقت مشاوره حقوقی حضوری و مشاوره حقوقی تلفنی، کلیک کنید.