همه چیز در مورد عقد صلح عمری

_{^{انواع صلح عمری}}

صلح عمری انواع ندارد اما عقد صلح دو نوع می باشد:
صلح در مورد دعوا :

صلح در دعوا زمانی است که طرفین آن به دلیل رفع تنازع و اختلاف پیش آمده یا جلوگیری از اختلافی که قرار است در آینده ایجاد شود آن را تنظیم می نمایند.
صلح در معامله :

صلح در مورد معامله عقدی است که به جای بعضی از اعمال حقوقی می آید و اثر همان عمل حقوقی را دارد ولی احکام خاص آن را ندارد. عقد صلح در این قالب جانشین عقود دیگر می شود.

_{^{موارد کاربرد صلح عمری}}

صلح عمری جهت انتقال اموال برای بعد از فوت و به انگیزه های متفاوتی صورت می پذیرد.  علت این امر می تواند یکی از موارد زیر باشد:
1- گریز از قواعد ارث و انتقال اموال به فرزندان یا اشخاص دیگر برای بعد از فوت برخلاف قواعد آمره ارث
2- مزیت صلح عمری نسبت به عقد بیع : مزیت عقد صلح عمری برای انتقال اموال نسبت به عقد بیع این می باشد که با انعقاد عقد صلح عمری، شخص می تواند تا پایان عمر از ملک یا اموال مورد صلح استفاده نموده و صاحب منافع آن ها خواهند بود. این در حالی است که عقد بیع موجب انتقال مالکیت مبیع می شود و طرفی که اموالش را انتقال داده است دیگر نمی تواند از آن استفاده نماید. 
3- مزیت صلح عمری نسبت به وصیت : صلح عمری نسبت به وصیت این ویژگی را دارد که فرد می تواند تمام اموال خود را به شخصی که می خواهد واگذار کند و هیچ محدودیتی برای او وجود نخواهد داشت در حالی که وصیت تنها نسبت به یک سوم اموال نافذ است و بیشتر از آن نیاز به اجازه ی ورثه دارد. در صورتی که ورثه زائد ب ثلق را اجازه ندهند وصیت بر بیش از یک سوم امول باطل می گردد. این درحالی است که صلح عمری این محدودیت را ندارد.

_{^{راه های انعقاد قرارداد صلح عمری}}

_{^{انعقاد صلح عمری در دفتر اسناد رسمی}}

در صورتی که صلح عمری در دفاتر اسناد رسمی ثبت گردد تمامی امضاها و محتویات آن رسمی و معتبر است و اشخاص دیگر نسبت به آن نمی توانند ادعای تردید یا انکار نمایند بلکه فقط می‌توانند ادعای جعل آن را مطرح نمایند.

در این روش مالک ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ، عقد صلح عمری را با درج شروطی ازجمله موارد زیر منعقد می نماید:
1- این شرط که تا زمانی که مالک در قید حیات است، حق استفاده از منافع ملک و اجاره دادن آن را به مدت عمر خود دارد.
2- این شرط که متصالح تا زمانی که مالک در قید حیات است ملک ا به کسی نفروشد.

_{^{انعقاد صلح نامه به صورت عادی:}}

صلحنامه می تواند عادی یا دستنویس باشد. در واقع صلحنامه اگر تمامی ارکان صحت قرارداد در آن موجود باشد از نظر قانونی نافذ و در تمامی دادگاه‌ ها و سایر مراجع رسیدگی قضایی قابل استناد می باشد.

این شرایط صحت عبارت اند از اهلیت طرفین، موضوع مشروع، موجود بودن مال مورد صلح در زمان صلح. همچنین صلح نامه بعد از فوت دارای اعتبار است چراکه صلحنامه عقدی است لازم و کسی که صلح به نفع او شده است حتی اگر صلحنامه دستنویس باشد مالک اموالی است که به موجب صلحنامه به او منتقل گردیده است. صلح نامه عادی ممکن است مورد ادعای انکار، تردید یا جعل قرار بگیرد. 

^{_{آثار صلح عمری}}

_{^{آثار صلح عمری پس از عقد و قبل از فوت:}} 

با انعقاد صلح عمری مالک می تواند ملک خود را به متصالح منتقل کند بدون آن که منافع نیز منتقل گردد. بنابراین تا زمان فوت مالک او حق سکونت در آن منزل را خواهد داشت و متصالح در این عقد دارای اختیارات محدودتری نسبت به سایر انتقالات است.

ممکن است در قرارداد صلح شرط شده باشد که متصالح تا زمانی که مصالح یعنی مالک در قید حیات است، حق فروش یا انجام معامله نسبت به ملک را نداشته باشد. با این حال، در صورتی که شخص حق انجام معامله را داشته باشد، می تواند آن را با همان شرایطی که بین او و مالک مقرر بوده معامله نماید.

لازم به ذکر است که شخص خریدار می‌بایست با درنظر گرفتن صلح عمری انجام شده ملک را خریداری نماید و امکان تخلیه متصالح را از ملک ندارد.

_{^{آثار صلح عمری پس از فوت:}} 

بعد از فوت مصالح، در صورتی که عقد صلح اعم از رسمی یا عادی منعقد گردیده باشد، متصالح صاحب ملک و مالی که مورد صلح عمری بوده است گردیده و بر مال مذکور تسلط و اختیار دارد و مانند سایر اموال متعلق به خودش می تواند از آن بهره برداری کرده یا نسبت به آن معامله نماید.

_{^{نمونه یک قرارداد صلح عمری}}

_{^{ماده یک : طرفین معامله}}

مصالح :  آقای علی .....  فرزند ..... با کدملی ...... صادره از تهران متولد 26/1/58  به نشانی :
متصالح :  خانم ناهید .... فرزند .... با کد ملی ..... صادره از تهران متولد 19/4/63  به نشانی :

_{^{مورد صلح ، حدود و محل آن}} 

تمامی حقوق عینی اصلی و تبعی و حقوق دینی واقعی و متصوره راجع به شش دانگ عرصه و اعیان یک واحد آپارتمان مسکونی در طبقه همکف واقع در تهران ............... قطعه یک تفکیکی مفروز و مجزا شده از هشت فرعی از اصلی مذکور به پلاک ثبتی .... فرعی از ... اصلی بخش دو حوزه ثبتی ..به مساحت 145/84 متر مربع واقع در سمت شمال همکف با قدرالسهم از عرصه و سایر مشاعات و مشترکات طبق قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن با جمیع توابع عرفی و قانونی آن به شرح مندرج در سند مالکیت با شناسه یکتا ....
تمامی حقوق عینی اصلی و تبعی و حقوق دینی واقعی و متصوره راجع به شش دانگ عرصه و اعیان یک واحد آپارتمان مسکونی در طبقه یک واقع در یوسف آباد .......... قطعه چهار تفکیکی مفروز و مجزا شده از .... فرعی از اصلی مذکور به پلاک ثبتی .... فرعی از .... اصلی بخش سه حوزه ثبتی .. به مساحت 75/85 متر مربع واقع در سمت شرق طبقه یک به انضمام پارکینگ قطعه یک تفکیکی به مساحت 12 متر مربع واقع در زیر زمین به انضمام انباری قطعه 5 تفکیکی به مساحت 8/2 متر مربع واقع در زیر زمین با قدرالسهم از عرصه و سایر مشاعات و مشترکات طبق قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن با جمیع توابع عرفی و قانونی آن به شرح مندرج در سند مالکیت با شناسه یکتا .....
تبصره 1: متصالح با اطلاع کامل از کمیت و کیفیت و محل وقوع مورد صلح اقدام به قبول مورد صلح نمود.
 

_{^{عوض قرارداد ( وجه المصالحه )}} 

عبارت است از مبلغ 400/000/000ریال که به اظهار مصالح فی المجلس تماما به وی پرداخت شده و مصالح اقرار به دریافت نمود.

_{^خیارات}

متصالحین تمامی خیارات من جمله خیار غبن و تدلیس را از خود سلب و ساقط نمودند.
تبصره 1 : طرفین قرارداد به مدت 40 سال از تاریخ وقوع عقد صلح برای مصالح بصورت یکجانبه خیار فسخ قرار دادند تا هر زمان اراده نموده اقدام به فسخ قرارداد نماید و صرف ارسال اظهارنامه به متصالح مبنی بر اعلام اعمال حق فسخ  بدون نیاز به صدور حکمی از مراجع قضایی کفایت  می نماید و به قرارداد صلح پایان می دهد.
تبصره 2 : .................... .

تبصره 3 : .................... .

تبصره 4 : ................... .

تبصره 5 : .................... .

_{^{منافع مورد صلح}} 

بنا به اظهار مصالح ، منافع مورد صلح قبلا به کسی واگذار نگردیده لکن ضمن همین قرارداد صلح ، متصالح منافع مورد مصالحه را برای مدت عمر مصالح و به صورت حق عمری به مصالح واگذار نمود تا در مدت عمر خود از منافع آن بصورت رایگان استفاده نماید و مورد مصالحه کمافی السابق در تصرف مصالح باقی می ماند.
تبصره 1 : پس از فوت مصالح در هر زمان ، منافع مورد صلح در مالکیت متصالح مستقر می گردد و به جهت برقراری منافع به مدت عمر مصالح، پس از فوت مصالح حق استفاده از منافع پایان یافته و به وراث وی منتقل نخواهد شد.
تبصره 2 : ........................ .
تبصره 3 :  ....................... .

تبصره 4 : ......................... .

تبصره 5 :  ....................... .

_{^{ماده شش : سایر شرایط معامله}} 

1- به اقرار و اظهار مصالح و متصالح ، طرفین جزو اشخاص ممنوع المعامله نبوده و نمی باشند و هرگونه مسئولیت ناشی از اظهارات خود را شخصا به عهده گرفتند.
2- مصالح به موجب این قرارداد اظهار نمود عین یا منافع مورد صلح قبلا به کسی واگذار نگردیده است و کلیه معاملات و قراردادهای مغایر با متن این سند صلح بین مصالح و افراد دیگر بی اعتبار است.
3-  ................... .
4-  ................... .

5- .................... .

^{_{ماده هفت : حل اختلاف}}

در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این قرارداد طرفین می توانند به دادگاه ها و محاکم و مراجع حقوقی مراجعه نمایند.
این قرارداد در تاریخ ................. مابین طرفین قرارداد در کمال صحت عقل و اختیار و با رضایت طرفین و در حضور شهود امضا کننده ذیل قرارداد در چهار صفحه و در دو نسخه تنظیم گردید و هر دو نسخه اعتبار واحد را داراست.    

_{^{مستندات قانونی در خصوص قرارداد صلح عمری}}

ماده ۷۵۲ قانون مدنی
صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود.

ماده ۷۵۳ قانون مدنی
برای صحت صلح طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح داشته باشند.

ماده ۷۵۴ قانون مدنی
هر صلح نافذ است جز صلح بر امری که غیر مشروع باشد.

ماده ۷۵۵ قانون مدنی
صلح با انکار دعوی نیز جائز است بنابراین درخواست صلح اقرار محسوب نمیشود.

ماده ۷۵۶ قانون مدنی
حقوق خصوصی که از جرم تولید میشود ممکن است مورد صلح واقع شود.

ماده ۷۵۷ قانون مدنی
صلح بلاعوض نیز جائز است.

ماده ۷۵۸ قانون مدنی
صلح در مقام معاملات هر چند نتیجه معامله را که به جای آن واقع شده است میدهد لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را ندارد ‌بنابراین اگر مورد صلح عین باشد در مقابل عوض نتیجه آن همان نتیجه بیع خواهد بود بدون اینکه شرایط و احکام خاصه بیع در آن مجری شود.

ماده ۷۵۹ قانون مدنی
حق شفعه در صلح نیست هر چند در مقام بیع باشد.

ماده ۷۶۰ قانون مدنی
صلح عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جائزه واقع شده باشد و بر هم نمیخورد مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله.

ماده ۷۶۱ قانون مدنی
صلحی که در مورد تنازع یا مبنی بر تسامح باشد قاطع بین طرفین است و هیچ یک نمی‌تواند آن را فسخ کند اگر چه به ادعاء غبن باشد‌ مگر در صورت تخلف شرط یا اشتراط خیار.

ماده ۷۶۲ قانون مدنی
اگر در طرف مصالحه و یا در مورد صلح اشتباهی واقع شده باشد صلح باطل است.

ماده ۷۶۳ قانون مدنی
صلح با کراه نافذ نیست.

ماده ۷۶۴ قانون مدنی
تدلیس در صلح موجب خیار فسخ است.

ماده ۷۶۵ قانون مدنی
صلح دعوی مبتنی بر معامله باطله باطل است ولی صلح دعوی ناشی از بطلان معامله صحیح است.

ماده ۷۶۶ قانون مدنی
اگر طرفین به طور کلی تمام دعاوی واقعیه و فرضیه خود را به صلح خاتمه داده باشند کلیه دعاوی داخل در صلح محسوب است اگر چه ‌منشاء دعوی در حین صلح معلوم نباشد مگر اینکه صلح بحسب قرائن شامل آن نگردد.

ماده ۷۶۷ قانون مدنی
اگر بعد از صلح معلوم گردد که موضوع صلح منتفی بوده است صلح باطل است.

ماده ۷۶۸ قانون مدنی
در عقد صلح ممکن است احد طرفین در عوض مال‌الصلحی که میگیرد متعهد شود که نفقه معینی همه ساله یا همه ‌ماهه تا مدت معین ‌تادیه کند این تعهد ممکن است به نفع طرفین مصالحه یا به نفع شخص یا اشخاص ثالث واقع شود.

ماده ۷۶۹ قانون مدنی
در تعهد مذکوره در ماده قبل به نفع هر کس که واقع شده باشد ممکن است شرط نمود که بعد از فوت منتفع نفقه به وراث او داده شود.

ماده ۷۷۰ قانون مدنی
صلحی که بر طبق دو ماده فوق واقع میشود به ورشکستگی یا افلاس متعهد نفقه فسخ نمی‌شود مگر اینکه شرط شده باشد.