راه های گرفتن سهم ارث - تقسیم ارث - انحصار وراثت

_{^{مطالبه سهم الارث (سهم ورثه از اموال متوفی)}} 

• اموال به جا مانده از متوفی اعم از منقول و غیرمنقول می تواند از سوی وراث مورد مطالبه قرار گیرد. این اموال مابین وراث مشاع است و ممکن است آنها بخواهند سهم خود را به طور مفروز مشخص و جدا نمایند.
• در این حالت که تقسیم شرکت (شرکت حقوقی، شرکت مدنی، شرکت قهری) است می بایست تمامی شرکا طرف دعوا قرار گیرند زیرا هر نوع اقدام و تصمیم در مورد ترکه، ناگریز مؤثر در حقوق سایر اصحاب دعوی (وراث) است.
• اگر در خلال رسیدگی، یکی از وراث فوت کند یا محجور شود، به علت این تأثیر مستقیم دادرسی بر سایر ورثه، می بایست مطابق ماده 105 قانون آئین دادرسی مدنی، دادرسی متوقف گردد.
• هریک از ورثه می توانند جداگانه درخواست تقسیم سهم خود را بدهند (ماده 300 قانون مدنی) اگر بین وراث محجور یا غائبی باشد، ولی محجور و امین غایب می توانند این درخواست را مطرح کنند. همچنین درخواست تقسیم موصی به از موصوی له و وصی نیز پذیرفته می شود.
• در رسیدگی به درخواست تقسیم ابتدا دادگاه به توافقات احتمالی وراث توجه می نماید، در صورتی که برای تقسیم بین وراث توافقی حاصل شد به صورت مکتوب صورتجلسه می شود و به امضای آنها می رسد اما اگر توافق در این زمینه حاصل نشد با دستور دادگاه کارشناس تعیین می شود.
• مطابق ماده 315 قانون قانون امور حسبی کارشناس باید بهای اموال مورد دادخواست تقسیم و قابل قسمت یا قابل قسمت نبودن آنها را معین و سهام را تحویل نماید.
• ملاک ارزیابی اموال، بهای روز ارزیابی است. تقسیم طوری به عمل می آید که برای هر یک از ورثه از هر نوع اموال، حصه ای معین شود.
• اگر تقسیم در بعضی اموال نیازمند ضمیمه کردن پول به اموال باشد، برای تعدیل اینکار صورت می گیرد و در نهایت به گونه ای سهام تعدیل می گردد که به وراث ضرری نرسد.
• پس از آنکه حصه مشخص شد، برای تعلق آن به وراث توافق می شود ولی اگر پس از تصمیم و تحویل وراث به تعیین حصه تراضی نکنند، دادگاه اقدام به قرعه کشی سهام می کند (ماده 319 قانون امور حسبی). صورتمجلس تقسیم و تعیین حصه توسط دادگاه تنظیم و به امضا یا مهر صاحبانشان و امضای دادرس می رسد. این صورتمجلس در دفتر دادگاه باقی می ماند.
• اگر مال (که به طور معمول اموال غیرمنقول منظور است) قابل تقسیم و تعدیل نباشد، فروخته شده و بهای آن تقسیم می شود. اگر ماترک تنها شامل اموال غیرمنقول باشد، می توان درخواست فروش را به عنوان خواسته مطرح نمود.
• نکته: تصمیم دادگاه در خصوص تقسیم، تعدیل حکم شناخته می شود و علاوه بر ابلاغ به صاحبان سهام مطابق قوانین قابل اعتراض، پژوهش و فرجام است (مطابق ماده 324 قانون امور حسبی).
• دادگاه صالح برای تقسیم ترکه و تحصیل تصدیق گواهی انحصار وراثت، دادگاه محل آخرین اقامتگاه دائمی متوفی است با توجه به مقررات جاری تحصیل گواهی تصدیق انحصاروراثت در شورای حل اختلاف صورت میگیرد.

اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، دادگاه آخرین محل سکونت متوفی در ایران صالح به رسیدگی خواهد بود و اگر در ایران اقامت نداشته باشد دادگاهی صالح است که مال غیر منقول در آن واقع است در غیر این صورت دادگاهی که مال منقول در آن واقع است و اگر نبود دادگاه محل اقامت هر یک از ورثه صالح به رسیدگی است. اما اگر ترکه، تقسیم شده باشد دادگاه صالح به رسیدگی محل اقامت خوانده می باشد.